Зооноздар каз

   ем

   гимнастикасын жүрпзген шығарылғаннан кейщ 6 аи

   реактивтшгш үлғайтатын   емдер, жөн. Реконволесцент стационардан диспансерлис бақьшауда  болуы керек.

   Прогнозы  жаман емес.

   Аурудың адцьш алу. Құс шаруашылыктарында  және құстардың мамығын тазалайтын өнеркөсштерде санитарлық-ветеринарлық жұмыстар жүрйзцгу! ТИ1С Қүстарды басқа жерден әкелгенде карантиннен өтйзш, көгершшдердщ санын көбейтпей, олармен жөнс13 контакт болдырмауы керек. Орнитоздың алдың алуға арналған адамдарға егетш вакцина жоқ.

   +++++

   жүред1; әртүрл1 мүшелер мен жүйелердщ  шқымдапуын жөне астенизацияны тудырады. Ауру 3-5 жыпгм, одни да көпке созьшады. Кейде жедел орнитозды писимонпн нуыргшшан кейш посторнитоздық бейспецификалық со чымммны ппепмонияға айналуы мүмюн.

   Диагностикасы. Топтал ауыргап косКн оршпочда диагноз  кою қиын емес. Диагноз, орнитоздың мыпа маңьпды клииикалық белплершщ  непзщде қойылады: аурудыц шүп.ш  Омсталуы, қатты терлеу1, пульмональдық  синдромпыц, кьпПлт.щ болуы, нерв жүйесшщ, бауырдың, көк бауырд|>щ члқммдлпум. Эиидемиоло-гиялық анамнез диагностиканы жецшдстод!. Орпптоздыц диагнозы лабораторилық зерттеулер арқмлы амықтлпмиадм. Қоздырғышты қаннан жөне қақырықтан бөл1п шыгпру, олнрдм гауык, эмбрио-нында, ұлпа дақылыңца жөне жануарларга жү|\1'1>1|>у арқылы жүзеге асырьшады. Б1рақ, бұл жүм1>ю ото күрдам, барлық жерде жүрпзу қиын. Лабораториялық диашостмкаш.ш, 11011111 одьстер! -бүл орнитозды антигеш бар КБР (комплсмсш Оайлапыстыратын реакция).      '

   Соңгы кезде сез1мтал ГАТР (юмаипотинацпнпы  тежейтш реакция) қолданылады. КБР-ныц диапюстикашлк, гигр| 1:16 - 1:64, ал, ГАТР-ньщ титр! 1-512, одан да жощпл.

   Ретроспективт1 жөне ертерек диагноз қою үимп гср! кшне егу (сынама) қойьшады. Қол  қарының кии бсг1ке1Й1Йң гср1 пшне 0,1 мл антиген ж1беред1. Реақцияның өту барысын инфильтрат пен гиперемияның өлшем1мен бағалайды. Орпигозбсп ауырғанда аллергиялық белп барлық науқастарда он, бон кслед1 жопе аурудан жазылғаннан кейш 2-3 жылға дейш сақталады.

   Жактеу  диагностикасы гриппен, жедел респирагорлы аурулармен, әртүрл! этиологиялы пневмониямен, ку-қызбасымен, микоплазмоз-бен, мононуклеоз инфекциясымен, бруцеллсзбеп, окне туберку-лез1мен, егер менингиадды түрде болса - этиологияс1>1 ортүрш сероз-ды менингитпен жүред1.

   Емдеу1. Этиотропты емдеуде антибиотиқтер  қолданылады. Тетрациклин препараттары жақсы эсер етед1. Оиы қызба кезшде төулшне 4 рет 0,2-0,3 г. және температура калыпты жагдаида келген соң 5-7 күнге дейш бередь Ауыр жағдайда антибиотиктерд1 парентералды өд1спен жхберед!. Сонымси катар кок тамырға кристаллойдты жөне каллойдты ертндшер1и ж1бс[)у арқылы дезинтоксикациялық терапия жүрпзшда.

   Кейб1р  жағдайларда глюкокортикостероидтарды қолдануға болады.

   Патогенетикалық терапияда оксигенотерапия жөне бронхолитик-тер маңызды орын алады. Симптоматикалық емдеу де қолданьшады.

   Орнитозды менингити емдеу барысында дегидратация үшш салуретиктерд! (лазикс, урегит) жөне осмотикалық диуретикгерд1 (маннит) пайдаланады.

   Ауру  созылмалы түрде өткенде витаминотерапия, организмнщ

   28

   ТОКСОПЛАЗМОЗ

   Токсоплазмоз (1охор1а8тош5) - 1штен туа немесе жұре пайда Политый паразиток зоонозды ауру. Ол жасырын (латенти), ппылмалы түрде жүрш орталық нерв жүйесш, бездерд1, бауырды, кок бауырды, оның ипшде скелеггщ бұлшықеттерш, миокард, көзд1 ж П1 чақымдайды.

   11)()К  жылы француз зерттеушшер1 Ш.Николь және Л.Монсо мжсоплазмоз қоздырғышын кем1рушшерден тапты. Чех Янку I'» (2-жылы токсоплазмаларды өлген нәрестенщ көзшен тауьш, туа >||>нм'гы11 токсоплазмозды ашты. Токсоплазмозды зерттеуде .'I, II.'к\сухин, А.Я.Лысенко, В.А.Казанцев және қазақстаңцық 11 Гмлузо, С.Амреев сияқты ғалымдар зор үлес қосты.

   'Отнологиясы.  Токсоплазмоз қоздырушысы - токсоплазмалар (|<>хо|)1акша ^опсИ), қарапайымдар, споровиктер  класына, кокцидий • чридмпа  жатады. Денесшщ пшпш қоздырғыштың  даму кезеңше ь.тшшыс'гы. Трофозоит  кезеңшде ол жарты аи пшпнше ұқсайды, уи.шдыеы 4-7 мкм, көдденещ 2-4 мкм. Сыртынан денес1 еы | .||»;пты пелликуламен қапталған. Цитоплазмасы б1ркелк1 ұсақ, IҮ'Нрипкгсрден тұрады. Романовский - Гимза тәсЪп бойынша пи ишлшмасы көк, ядросы қоныр-кьоыл түске боялады. I "ксоилачма облигатты клетка ^шшде болатын паразит, мононукле-

   .||.....|қ  (|)агоцитт1к клеткаларында ейге  бөл1ну арқьшы кебейед1.

   1 Нипигон иаразиттер өздер1 зақымданған  клетканың пищ |<>||Т1,1|)ып, б1р-б1рше  тығыз жанасып түрады. Мүндай  паразиттер 1 • 1 ■ щ и 1*:111 клетка псевдоциста деп аталады. Псевдоцисталар I фынпшда паразиттер сау клеткаға етш, тағы да псевдоцисталар

   I п|.;с()нла:1малардың жыныстық жолмен көбею1 мысықтың және м1,н'1.1К, түқымдастар ипегшщ эпителиальдық клеткаларында өтед1. 1 '«цыц иотмжесшде ооцисталар пайда болады. Нөж1спен сыртқы '■[чти шмкқан ооциста 1,5 жылға дейш т1р1 сақталады. Қолайлы и мисрптурнда жөне ылғалдықта, оттеп жеткш1кт1 болған кезде ■■■чип га Снрпеше күннен кейш ей спороцистаға,     одан торт

   ■                  мн|нгмшткс белшед1, мүндай социсталар инвазиялық қабшетке ие

   ''<>||Л1||.1.

   11.и|,п  цисталар созылмалы токсоплазмозда 1ШК1 органдарда I I ни I сд|, Олар не тас сиякты қатайып сақталады немесе сау ми чьи мирен отш, ауруды қайтадан қоздырады. Сондықтан |и|.;со||шпмалар штаммаларының вируленттш және антигенд1к | урыммсм жаеынан айырмашылықтары   әртүрл1.   Токсоплазмалар

   ■         ■ II1 • нч-11.М.1) I томен паразиттерге жатады.  Токсоплазмоз жүктшктщ ||||шик,ы 1н'|ларында жүққан кезде үрыктың өте қаушп зақымдануы I(>"/>     -кс  жстады.  Токсоплазмалар трофозоит кезеңшде ауру 1 .пшмруш жопе химиялық заттардың өсерше ете сез1мтал.  Олар 55

   ■           | т.11, кд кочдыреанда, 50% спирт өсершен, 1% фенол, 2%  хлорамин

    5-10 минут өткенде өлед1. Токсоплазмаларды  лаборато-

   5 У

   балаларда ауыр, гастроэнтеритпен өтед!. Қанда  лейкопения жене эозинофилия болады. Бактериялық инфекцияның қосылуымен жарада 1рщдеп асқыну болса, пневмония, миокардит жөне сепсис дамуы мүмкш.

   Прогнозы  жаман емес, тек қана балалардьщ гастроэнтерит! аурудың жазылуын киьшдатып ж1беред1

   Диагаостикасы. Аусылдың клиникасына белгш түрщце диагноз қою да қиын болмайды. Баска  жағдайда дұрыс диагноз қоюға  эпидемиялык және эпизоотологаялық мәл1меттер көмектеседх. Вирусты қаннан, сшекейден, жарадан және нөжктен  белуге болады. КБР жөне ПГАР реакциялары арасы 7-8 күннен ей рет жасалады. КҮБР (комплемента уақыт жалғастыратын реакция) көп жағдайда ауруды анық көрсетед1. Биологиялық сынама қою да жақсы: ол үшш жараның, везикуланың яшндеп сұйығын тендз шошқасының табаньша сүртш андред! Егер ауру аусылмен ауырса төжхрибе жүрпзшген жануарлардьщ табанында везикулалар шығады.

   Аусылды афтоздық және митоздық стоматитпен, герпес инфеюциясымен, шешек, пемфигус, энтеровирус  ауыруымен салыстырып, диагнозды  анықтауға болады.

   Емдеуь  Аусылмен ауырған адам кемшде 14 күнге дешн ауруханада емделед! Ауруды жақсылап күтш жөне жара болған жерад емдейд!. Жараны ауыртпайтын жайлы тағамдармен ЖИ1-ЖИ1 тамактандырады. Тамақ алдыңда 0,1 анестезшда беред!, кейде зонд арқылы да тамактандырады. Ауыз шгшщ гигиенасын сактауға өте л^үкият көил бшшед1.

   Б1рш1ш  күннен бастап, афтаны емдеуде вирусқа  эсер ететн 0,25-0,5 % оксалин, 0,25-0,5 % флоренал, 4% гелиомицин, 0,25 % риодоксоль, 50 % интерферон майлары қолданылады. Лейкоциттердщ  интерфероның жөне 0,1 % РНК-азы ерйщдкш ауырған жерлерге күнше 3-5 рет жағады.

   Эпителизацияны  тездету үшш УФО гелий-неон лазер  сөүлесш және аэрозольды препараттарды (Ливиан, левовинизоль, пантенол, винизоль т.б.) пайдалану қолайлы.

   А}'рудың  ауыр өткен түрлершде интоксикацияны аза!1татын, жүрек-кан жүмыстарын дүрыстайтын препараттар, витаминдер, кабынуға жөне гистаминге қарсы дәршер бершедх. Егерде бактериалдық инфекция қосылып асқынса, антибиотиктермен емдейда.

   Профилактикасы. Малда аусыл болғанда мал бағып, қарайтын шсягер санитарлық-ветеринарлық ережелерд! мүқият орындауы керек. Ауру малды күткенде әдеш дайындаған ки1мдерд1 (клеенка-дан пккен фартук, резинка биалай және етгк т.б.) киш, қолды жуьш жүру керек.

   Лабораторияда жүкдалы заттармен жүмыс ютегенде де сақ болып, қалыптасқан ережеш бүзбау керек. Аусыл ауруы қездесш туратьш жерлерде, жалпы ел арасында да ауру жүқтырмайтьш жодцарьш түсодцретш өңг1ме етйзш отырған жөн.

   58

   жағдайда  латенгп инфекция беред1. Токсоплазмоз непзшде латентп инфекция ретшде жүреда. Тек ауру жұқкдндардың 1% -ғана созылмалы, кейде рецидивп солғын жүретш түрлер1 кездеседд. Жедел жүретш түр1 (0,2-0,5 %) өредһс. Егер инфекция жүктЫктщ бас кезшде жұқса, сәбиге ауру плацента арқылы тарап, бала өл1 тууы немесе түсЬс түсу1 мүмкш. Туа болған токсоплазмоздан сәби эмбриопатиямен немесе дене кемкттмен тууы да мүмкш. Егерде шггей балаға жүктшһстщ ақырғы айларында ауру жүқса, онда бала генерализация белгшер1 бар токсоплазмоз ауыруымен туады.

   Жүре  пайда болған токсоплазмозда ми қабатында  елеул1 езгер1стер (некроз, кальцификаттар), энцефалит, менингоэнцефалит көрш1стер1 болады. Бауырда үсақ некроз түршде гепатит белгшер бөлшед1. Кеп жағдайда көкбауырдың, лимфа өзекшелершщ 1сшу1, өкленщ және барлық шпа органдарда қаннын, үюымен, тканьдерд1ң (некроз) нарушен пайда болған ошақтар кейде катайып тасқа айналады.

   Клиникалық  көр1н1стер. Инкубациялық кезең лаборатория  жағдайында жүктырғанда 2 аптаға созылады. Аурудың жүққанына қарай жүре және иптен туа болған токсоплазмоз болып айырылады.

   Аурудың көршшше кдрай жеңш, орташа, ауыр болып бөлшедь Жедел, созылмалы, латентт1к түр1 белгш. Ауру көб1несе б1ртшдеп басталып латенти немесе созылмалы түрде жүред1.

   Токсоплазмоз  классификациясы (Л.К.Коровицкийддк!, 1967 ж.)

   61

   рияда тауық үрығыңда өыредо.

   Эпидемиологиясы. Токсоплазмоз зоонозды ауру, ол барлық материктерде өртұрл! табиғат аймағында кездесед!. Бұл ауру ыстық қанды үй жануарларында, жабайы сүт қорекплерде, құстарда кем^рушшерде кездеседа. Токсоплазманың антропургиялық жөне табиғи ошақгары белгш. Антропургиялық ошағында инфекцияньщ көз1 үй жануарлары мен кемхрушшер.

   Аса зор мән мысықка бершеда, өйткеш оның организмщде қоздырғыш жынысты  цикл арқылы көбейш сыртқы ортаға нәжкамен ооциста түрщде шығады. Олар сыртқы ортаның өсерше өте төз1мд1. Үй мысыктары  және мысық түқымдастары токсоплазмоз қоздырғышының непзп иелер! Ауру мысықтың нөжас^мен бөлшген ооциста күмда, топырақга көп айлар бойы т'щ сақталады. Қа31рп уақытта ауру гасщен, токсоплазмалардың уақытша иел ершен (иттер, малдар, кемхрупплер) аурудың жүқпайтыны дөлелденген.

   Ауру  алиментарлы жолмен, яғни шиза немесе шала шскен етп, әаресе қойдың, шошқаның епн жегенде жүғады. Сүт жөне сүт тағамдары арқылы жүқпайды. Адамдарға жүғүдьщ екшш! жолы ауру мысықпен 01шау, жанасу немесе олардың неж1с1мен топырақка, қүмға түскен ооцисталардың йр қол арқьшы асқорыту жолына түсу!.