Автор работы: Пользователь скрыл имя, 18 Марта 2012 в 13:49, автореферат
Екiншi өзгерiстермен толықтырылған монография әлемдік қауымдастықта жаңа саяси-құқықтық шындықтың туындауымен тығыз байланысты, сонымен қатар ұлттық заңнаманың шұғыл дамуымен, халықаралық құқықпен ұлттық құқық аспектілерінің, кеңеюімен байланысты шығарылып отыр. Кiтапта халықаралық және ұлттық құқық арақатынасы нысаны талданған, халықаралық шарттарды конституциялық қамтамасыз ету, халықаралық құқық нормаларының сот-құқықтық реформасына тигізіп отырған ықпалы, халықаралық құқықтық нормалар және қағидаларының ұлттық құқық сәйкестiгiнiң жетiлдiруіне бағытталған ұсыныстар енгiзiлген.
Біздің көзқарасымыз бойынша, алғашқы сатыда, яғни Қазақстан Республикасында тиімді заңнамалық база құрылмаған және «жеке мемлекеттік шенеунік озбырлықтарының» мүмкіндіктері болмаған кезеңде, мемлекет ішкі экономикалық шарттарды белсенді түрде реттей алады. Мемлекетте келеңсіз жағдайда қалдырмайтын әлемдік компаниялармен келісім бекіту тең, өзіндік, мықты, патриоттық кәсіпкер-элита құрылмайынша, кәсіпкерлікте транспартенттік және күшті сот қорғауы мемлекеттік араласуда сақтала бермек.
ЕЫҚҰ-ның бас хатшысы Ян Кубиш Қазақстанның қоғамдық-саяси жүйе эволюциясын бағалай отырып, 10 жыл ішінде Қазақстанда демократия базасаның негізін және ымырашыл саясат пен экономикалық жүйелерді бекіткен маңызды қайта құру жүйелері жүргізілді...Сонымен бірге, демократия жолында әлі де талай істер атқарылуы керек /38/. Біздің мемлекетіміздегі тұрақтылығы Кубиштің пайымдауынша, кезеңдік саясаттың демократиялық саяси, экономикалық, әлеуметтік жүйеге ауысуының арқасында.
Ерекше өзектілік мемлекетте адамның құқықтық статусын бекітуге иелік береді, адам құқығы мен маңызының рөлі құқықтық жүйеде. Сондықтан да, Конституцияда келесі ережелер бекітілген: «Республика қатысушы болып табылатын барлық халықаралық шарттар мен заңнамалар жарияланады. Құқыққа, азамат бостандығы мен міндеттеріне қатысты нормативтік-құқықтық актілерді арнайы жариялау, оларды қабылдаудың міндетті шарттары болып табылады».
«Қазақстан-2030» бағдарламасында Н.Ә.Назарбаев, мемлекеттің азаматтар құқықтарын қорғайтынына және олардың мүддесін сақтап қалатынына сенімді болуын айтып өтті. Бұл - өзіндік жоғары дәрежесі бар сот үкіметінің алғашқы кезегінде тұрған тапсырма, бірақ, заңнамалық шеңберде қалуы керек және заңға ғана тәуелді болуы керек. Біз К.Х.Халиковтың «Сот үкіметі ерекше мінездемелерге ие және маңызды, жауапты әлеуметтік қызметті орындауға бейім» деген пікірімен толық бөлісеміз. Соттауға жататын қылмыстық іске қатысты мәселелер бойынша заң біртұтас халық сотын құру демократиялық тенденциясына сәйкес дамуы қажет. «Халықтық сот» ұғымы кеңестік құқықтық ғылымның ойлап тапқаны деген түсінік емес. Профессор Пусторослев оны ғылым айналымына 1911 жылы «Қылмыстық сот төрелігінің жіберуімен халықтық сотқа қатысу» зерттеуімен енгізген болатын. Әрі қарайғы демократиялық сот төрелігі негізінің дамуы біртұтас халықтық сот қағидаларын толығымен іске асыруға біршама жақындауы тиіс /39/.
Күшті, бірінші кезекте азаматтық қоғамды дамытатын құқықтық мемлекет құрудың жалпы моменті, яғни сәті осындай. «Мықты мемлекет» түсінігі біздіңше, күш құқығы емес құқық күші үстемдік ететін мемлекет.
Құқықтық мемлекетті құру мемлекет басшылығы мен мемлекет тұрғынынан шынайы күш пен уақытты талап етеді. Қазақстан Республикасы бұл бағытта алғаш қадам жасады: құқықтық мемлекетті құру мақсаты заң деңгейінде бекітілді. Екінші қадамы, мемлекеттің құқықтық, саяси, экономикалық аспектілерін жаңғыртуға бейімделген осы мақсатты өмірде жүзеге асыру. Бұл тек қана экономикалық реформаны жүзеге асыруды ғана емес, сонымен қатар, біздің еліміз бен бүкіл адамзат баласының дамуына мүмкіндік туғызатын халықаралық құқыққа сәйкес, халықтық құқық жүйесіне келуді білдіреді.
Халықаралық құқық пен халықтық құқық арақатынасы тақырыбына келгенде Қазақстан Республикасы бірнеше жылдар бойы Кеңес Одағының құрамында болып, өзіндік халықаралық қызметте құқық жүргізуден шеттетіліп отырды, тек 1990 жылы ғана халықаралық құқықтың белсенді субъектісі болып табылды. Осы уақытқа дейін ертеде тұншыққан кеңестік құқықтық мемлекет екі маңызды субъектілердің арасында (мемлекет пен азамат) қарым-қатынас орнағанда, осы қарым-қатынаста азамат үнемі жеңіліп отырды, маңызды қоғамдық қатынас орнатушы үшінші халықаралық бірлестік келді. Енді біздің мемлекетіміз өзін Конституцияның 1-ші бабына сәйкес «Ең жоғарғы құндылығы адамзат баласы болып табылатын әлеуметтік, құқықтық, кеңестік, демокоратиялық мемлекет», азаматтардың құқықтары мен еркіндігін қамтамасыз ететін, халықаралық құқық нормалары мен қағидаларына сәйкес өз заңнамасын іске асыруды міндеттейтін мемлекет ретінде бекітті.
5 Бөлімде пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Баймаханов М.Т. Заключительное слово. Материалы Международного круглого стола «Проблемы современного правопонимания»//Научные труды «Әділет». – 2000. – №1 (7). – С. 160.
2. Мукамбаева Г.А. Правопонимание на личностном уровне//Научные труды «Әділет». – 2000. – №1(7). – С. 45.
3. Ударцев С.Ф. Метаправо и правопонимание (о трансформации правопонимания на новом уровне правового развития) //Материалы Международного круглого стола «Проблемы современного правопонимания». Научные труды «Әділет». – 2000. – №1 (7). – С. 29.
4. Котов А.К. Конституционализм в Казахстане: опыт становления и эффективность механизма власти. – Алматы: КазГЮА, 2000. – 288 с.
5. Матюхин А.А. Государство в сфере права: институциональный подход. – Алматы: ВШП «Әділет», 2000. – 596 с.
6. Тихомиров Ю.А. Право: национальное, международное, сравнительное //Государство и право. – 1999. – №8. – С. 5-12.
7. Марченко М.Н. Сравнительное правоведение. Общая часть: Учебник для юридических вузов. – М.: Зерцало, 2001. – 560 с.
8. Российское государство и право на рубеже тысячелетий (Всероссийская научная конференция). – Государство и право. – 2000. – №7. – С. 5-14.
9. Нерсесянц В.С. Право и закон. – М., 1983. – С. 342-353.
10. Токаев К.К. Внешняя политика Казахстана в условиях глобализации. – Алматы: АО «САК», НП ПИК «GAUHAR», 2000. – 584 с.
11. Дахин В. Контуры имперской системы//Свободная мысль – XXI. Теоретический и политический журнал. – 2001. – №11. – С. 46-55.
12. Либаль М. Основные направления Германской внешней политики//Вестник КазГУ. Серия «Международные отношения и международное право». – 2000. – № 3 (5). – С. 4-8.
13. Тойнби А.Дж. Постижение истории: Пер. с англ. /Сост. Огурцов А.П. – М.: Прогресс, 1991. – 736 с.
14. Тарасов А. «Зардоз» наяву//Континент. – 2001. – №39 (559). – С. 35.
15. Али Хаджи. Ковбойскими методами терроризм не победишь //Юридическая газета. – 2001. – 26 сентября.
16. Сенаторы требуют сухопутной войны//Известия. – 2001,30 октября.
17. Казахстанская правда. – 2001, 30 ноября.
18. Казахстанская правда. – 2001, 29 ноября.
19. Кабылбеков М. Наперекор. Казахстан: страна, лидер, оппозиция… Взгляд со стороны//Мегаполис. – 2003, 8 мая.
20. Лукашук И.И. Глобализация и международное право//Международное право. Специальный выпуск, июнь 2000. – С. 15 - 33.
21. Юсин М. Битва за Совет Безопасности. Франция вступает в дипломатический поединок с Соединенными Штатами//Известия. – 2003, 26 февраля.
22. Вейсман С. Для Буша невеселое время: его холодно встречают в ООН, а дома популярность идет на убыль//Экспресс К. – 2003, 25 сентября.
23. Ашимбаев М. Мы не должны стать инструментом Белого дома //Экспресс К. – 2003, 1 апреля.
24. Сахаров А.Д. Мир, прогресс, права человека: Статьи и выступления. – Л.: Сов. писатель, 1990. – 128 с.
25. Ландрам Д. Гении, которые ломали правила. – Ростов-на-Дону: Феникс, 1997. – 640 с.
26. Европа в этой войне не участвует. Интервью бывшего советника по национальной безопасности З. Бжезинского//Время ПО. – 2001, 16 ноября.
27. Мелихов И.А. Арабские монархии Персидского залива на этапе модернизации (70-90-е годы)//Автореф. дис. … д-ра истор. наук. – М., 2000. – 41 с.
28. Халабузарь Н. Польские оценки казахстанским реформам: 10 лет суверенитета: взгляд со стороны//Экспресс К. – 2001, 22 декабря.
29. Гражданское общество и правовое государство: предпосылки формирования. – М.: ИГПАН, 1991. – 119 с.
30. Гегель. Философия права. – Собр. соч. 1932-1959 гг., т.7. – с. 255.
31. Фирулева Л.Д., Бучкин А.В. Гражданское общество (проблемы типологии)//Социально-
32. Назарбаев Н.А. Без подлинного конституционализма нет открытого цивилизованного общества//Толковый словарь Конституции Республики Казахстан. – Алматы: Жеты Жаргы, 1996 – 366 с.
33. Черниловский З.М. Гражданское общество: опыт исследования // Советское государство и право. – 1992. – № 6. – С. 151.
34. Нерсесянц В.С. Философия права: Учебник для вузов. – М.: Издательская группа ИНФРА-М – НОРМА, 1997. – 652 с.
35. Абсалямова Н. Чтобы суд означал справедливость //Казахстанская правда. – 2001, 7 июня.
36. Баймаханов М.Т. Конституция и процесс построения правового государства//Известия МОиН РК, НАН РК. Серия общественных наук. – 1999. – №4. – С. 5.
37. Абрамов И. Транспарентность и эффективные экономические методы управления//Влияние международно-правовых документов на законодательство Республики Казахстан: Сборник материалов международной научно-теоретической конференции. – Алматы: ОФ политико-правовых исследований «Интерлигал» в Казахстане, 2001.– С. 10.
38. К демократии через целеустремленные реформы//Казахстанская правда. –2001, 27 ноября.
39. Халиков К.Х. Особый характер, исключительность и полнота судебной власти//Зангер. – 2003. – №5. – С. 14-19.
40. Капица П.Л. Наука и общество//Коммунист. – 1987. – №13. – С. 87-88.
ҚОРЫТЫНДЫ
Халықаралық құқық пен халықтық құқық арақатынасы тақырыбына келгенде Қазақстан Республикасы бірнеше жылдар бойы Кеңес Одағының құрамында болып, өзіндік халықаралық қызметте құқық жүргізуден шеттеліп отырды, тек 1990 жылы ғана халықаралық құқықтың белсенді субъектісі болып табылды. Осы уақытқа дейін ертеде тұйықталған кеңестік құқықтық мемлекет екі маңызды субъектілердің арасында (мемлекет пен азамат) қарым-қатынас орнағанда, осы қарым-қатынаста азамат үнемі жеңіліс тауып отырды, маңызды қоғамдық қатынас орнатушы үшінші халықаралық бірлестік келді. Енді біздің мемлекетіміз өзін Конституцияның 1-ші бабына сәйкес «Ең жоғарғы құндылығы адамзат баласы болып табылатын әлеуметтік, құқықтық, кеңестік, демокоратиялық мемлекет», азаматтардың құқықтары мен еркіндігін қамтамасыз ететін, халықаралық құқық нормалары мен қағидаларына сәйкес өз заңнамасын іске асыруды міндеттейтін мемлекет деп бекітті. Сондықтан да посткеңестік елдер алдында, мемлекет пен құқық дамуының кезек күттірмейтін, бірінші кезеңінде өз құқығын халықаралық деңгейге, одан кейін мүмкіндігінше жетілдірудің кезекті сатыларына жеткізу міндеті тұр.
Халықаралық және ұлттық құқық қатынастары мәселелерін зерттеу бірте-бірте юриспруденцияға толық бағытпен ауысады және аталған жұмыс осы мәселені талдауға талаптанған тұңғыш жұмыстардың қатарына жатады.
Мазмұны
1 Халықаралық және ұлттық құқық арақатынасының теориялық-әдiстемелiк негiздерi..................... |
3 |
1.1 Халықаралық және ұлттық құқық арақатынасының теориялық негiздерi..................... |
3 |
1.2 Халықаралық және ұлттық құқық арақатынасының нысандары .............................. |
15 |
1.3. Салыстырмалы әдiс және салыстырмалы құқықтанудың әдiстемесі .............................. |
30 |
Қолданылған әдебиеттер тізімі .............................. | 42 |
2 Қазақстанның ұлттық құқығы мен халықаралық құқық арақатынасының қазіргі басымдықтары.................. |
46 |
2.1 Қазақстан Республикасында халықаралық шарттарды конституциялық қамтамасыз ету .............................. |
46 |
2.2 Халықаралық құқық нормалары мен қағидаларының Қазақстан Республикасының қазіргі құқығының иерархиясындағы орны.......................... |
65 |
2.3 Қазақстан Республикасындағы халықаралық құқық нормаларын имплементациялаудағы басымдықтар ................... |
84 |
2.4 Адам құқығы халықаралық және ұлттық құқықтың негізгі басымдығы ретінде .............................. |
105 |
Қолданылған әдебиеттер тізімі .............................. | 126 |
3 Қазақстанда сот билігін қалыптасуындағы халықаралық құқық пен ұлттық құқықтың арақатынасы |
131 |
3.1 Қазақтың әдет-ғұрып құқығының генезисі мен типологиясы және халықаралық құқық......................... |
131 |
3.2 Сот билігі туралы халықаралық құқық пен Қазақстан заңнамасымен арақатынасы .............................. |
146 |
3.3 Халықаралық құқық нормаларын ұлттық соттар қолдану мәселелері .............................. |
168 |
3.4. Саяси қуғын-сүргін құрбандарының құқықтарын қорғау саласындағы халықаралық және ұлттық нормалар .......... |
186 |
Қолданылған әдебиеттер тізімі .............................. | 201 |
4 Еуропалық Одақ және Тәуелсіз Мемлекеттер Одағының аумақтық бірлестіктерін қалыптастыру: жалпы және ерекше .............................. |
206 |
4.1 Еуропалық Одақ және Тәуелсіз Мемлекеттер Одағын құрудың тарихи-құқықтық аспектілері................... |
206 |
4.2 Қазақстан Республикасының Егемендігі және ТМД аумақтық бірлестіктері бойынша ұлтүстілік құқық және ұлтүстілік органдардың құрылуы .............................. |
225 |
4.3 Қазақстан Республикасы заңнамасы және ТМД парламентаралық Ассамблеясы ұсыныстық заңнамалық актілерінің қарым-қатынасы .............................. |
248 |
Қолданылған әдебиеттер тізімі .............................. | 263 |
5. Қазақстан Республикасының ұлттық құқығы мен халықаралық құқықтың өзара әрекеттесуін жетілдіру ....... |
268 |
5.1 Жаһандану жағдайындағы халықаралық құқық ролінің артуы .............................. |
268 |
5.2 «Адаптацияланған, яғни қалыптасқан жаңғыру»: мықты және құқықтық мемлекеттің үндестігі .............................. |
280 |
Қолданылған әдебиеттер тізімі .............................. | 294 |