Қазақстан мемлекетіндегі шағын және орта бизнестің дамуы және шешу жолдары

     Алда  Республиканың тұрақты  әлеуметтік экономикалық дамуы күтіледі. 2005 жылы ЖҰӨ дамуы 2001жылмен салыстырғанда 47%-ке өседі.

         Президенттің Қазақстан халқына  Жолдауында көрсетілген «Шағын  және орта бизнесті» нығайту  үшін келесі міндеттерді кезеңмен  шешу керек:

• Салық жүктемесін төмендету;
• Меншік және активті заңдастыру;
• Несие ресурстарына қол жеткізуді қамтамасыз ету;
• әкімшілік процедуралар мен ресурстарды жеңілдету;
• бақылау-тексеру органдарының бюрократиясынан қорғау;
• шағын және орта бизнесті қолдаудың аймақтық орталықтарды құру, маркетингтік зерттеулерді жүргізуде, квалификацияны жоғарылатуда, орталықтандырылған бухгалтерия құруда көмек көрсету.

       Аталған міндеттерді жағымды  шешу үшін келесі салаларда  сәйкес шараларды қабылдау қажет:

• шағын және орта бизнес үшін жаңа критерийлар жасау;
• салықтың және кедендік реттеу механизмдерін жетілдіру;
• істегі және жаңа қаржы-несие институттарын және оларға сәйкес механизмдердің іскерлігін жетілдіру;
• шағын кәсіпкерлік іскерлігін реттеуші мемлекеттік органдардың іскерлігін жетілдіру;
• нарықтық өндірістік және инновациялық инфрақұрылымды құру және дамыту;
• Үкіметтен тыс ұйымдар ролін жоғарылату;
• Шағын кәсіпкерлік секторы жұмысы үшін персоналды даярлау және қайта даярлауды ұйымдастыру;

     Экономикалық  тұрақты даму шағын және орта кәсіпкерлікті  даму үшін жағымды алғышарттарды  халықтың нақты ақшалай табысының өсуі есебінен және ірі кәсіпорындармен кооперацияда жұмыс істеу мүмкіндігі тиімді алғышарттар құрады.

     Қазақстан Президентінің Халыққа Жолдауындағы жағдайға сәйкес, қазіргі кезеңде  агроөнеркәсіп кешені салалары приоритетті  болып табылады: ондағы шағын және орта бизнес даму кезеңдерін талдай отырып өсу қарқынын ескеру мүмкін емес. Шағын бизнесті дамыта отырып, инвестициялардың бір бөлігі ауыл шаруашылық секторын құру және дамытуға бағытталғандығын атап өту керек, оны қожалақ шаруашылық призмасы арқылы орта және шағын бизнес дамуындағы белсенді роль атқаратын шағын кәсіпкерліктің субъектісі ретінде қарастырылады.

     Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің құқықтық жағдайын анықтайтын және іскерлігін регламенттайтын заңдық база тұрақты  жетілдіріледі.

     «Шағын  кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-ның  шағын және Орта кәсіпкерлікті дамыту және қолдаудағы ролін атап көрсетуге  болады.  Қазіргі кезде «Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ шағын  және Орта кәсіпкерлікті дамытуға белсенді қатысады, әртүрлі мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыру жолымен шағын және орта бизнесті дамытады.

     Осылайша  активтер мөлшерімен Қор қаржы ұйымдары мен несиелендіруді жүзеге асыратын жақсы банктер ондығына кіреді.

     Шағын және орта бизнесті дамытуға көңіл  бөле отрып, біз дамыған инфрақұрылымды тиімді экономикалық мемлекет құра аламыз. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    Қосымша А 

    Кәсіпкерліктің  түрлері 

    Қосымша Ә 

    Қазақстандағы шағын бизнесті дамыту бағыттары 
 
 

    Қосымша Б 

    Шағын кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік  жүйесі 

    ҚОРЫТЫНДЫ 

       диплом  жұмысын жаза отырып, Қазақстандағы шағын және орта бизнес субъектілерін  несиелеуді дамыту мен жетілдіру мәселелеріне байланысты теориялық және әдістемелік зерттеулер негізінде келесідей тұжырымдар мен ұсыныстар жасауға болады:

1. Шағын бизнес экономикалық өсудiң басты факторы екендiгi анық, олай болса  оны неге әлемдiк  деңгейге көтермеске. Сондай ақ шағын және орта бизнес өзiнен өзi дамитын механизм емес, оған әрине мемлекет, қоғам,  әрбiр тұлға жағдай жасауға талпынулары қажет. Өйткені еліміздің жерінің өте үлкен аймақтарды алып жатуына байланысты шағын бизнесті дамыту мүмкіндігі мен қажеттігі ешкімнің қарсылығын туғызбауы керек. Еліміз аграрлық мемлекет болғандықтан шағын және орта бизнесті ұйымдастыруды.
2. Қазақстанда кеңiнен орын алып келе жатқан шағын бизнестi шетелдiк банктердiң көмегiмен банктер және әртүрлі шағын және орта бизнесті дамыту қорлары арқылы, мысалы Еуропалық Даму және Қайта Құру банкiнiң бастамасымен,  Қазақстан Республикасында шетел инвесторларының шағын бизнестi көтеру бағдарламасына, оның тәртiбiне  тоқталып олардың қызметіндегі тәжірибелік материалдар талданылды.
3. Бәсекелестікті дамыту мәселесі кәсіпкерлікті дамытуда басты мақсат болуы қажет. Шағын және орта бизнестің ірі кәсіпорындармен ынтымақтастығына ықпал ететін әкімшілік және нормативті алғышарттарды құру қажет. Ол келешекте ірі кәсіпорындардың кіші бизнестің «тапсырушысы және локомотиві» қызметін атқаруға мүмкіндік тудырады. Мемлекеттің қатысуымен жеке корпорацияларды құру және соның негізінде ірі аймақтық холдингтерді құру аймақты даму мақсатында инвестицияларды тарту мүмкіндігін тудырады.
4. Қазіргі кездегі әлемдік қаржы дағдарыстарына байланысты несиелік ресурсқа деген сұраныс артып отыр. Бұл шағын және орта бизнес субъектілері тарапынан болып отырған қаржылық сұранысты банктердің қанағаттандыруы мүмкін емес. Өйткені, Қазақстан банктерін несие қаражаттарымен қамтамасыз етіп отырған ірі шет ел АҚШ, Ағылшын, Германия және тағы басқа мелекеттер банктері  бүгінгі күні қаржылық тоқырауға ұшырап отыр. Сондықтан, үкімет тарапынан коммерциялық банктерге қаржылық көмектер көрсетілмесе көптеген шағын және орта бизнес субъектілері өз қызметтерін тоқтатуы мүмкін. Ол қаржылық көмек көлемі бірнеше жүздеген миллиард тегеге тең келеді. Әлемдік қаржылық дағдарыстың несиелеу барысындағы ең басты кедергіге айналғандығы зерттеуде негізгі фактор ретінде бірінші орынға шыққандығы аталынды. Қорыта айтқанда, жоғарыда аталған ұсыныстардың отандық екінші деңгейдегі банктер тәжірибесінде несиелік саясатты жүзеге асыру барысында ескерілуі өз кезегінде шағын және орта бизнес субъектілерін несиелеу тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

    ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1. Шеденов В.Қ., Сағындықов Е.Н., Байжомартов Ү.С., Жүнісов  Б.А., Комягин Б.И. «Жалпы экономикалық теория», Ақтөбе, «А-Полиграфия», 2004
2. Ғабит Ж.Х. «Экономикалық теория» Астана, Лев Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
3. ҚР Азаматтық кодексі. 2003ж, Алматы.
4. Крымова В. «Экономикалық теория».-Алматы:Аркаим, 2003
5. Указ Президента РК. 1995г, №2486 О производственном кооперативе.
6. Закон РК от 19 июня 1997 года, №131-1 О государственной поддержке малого предпринимательства.
7. Аубакиров Ж., Есқалиев М. «Экономикалық теория негіздері», Алматы, 1994
8. Нысанбаев С.Н., Қожамқұлова Ж.Т. Коммерциялық кәсіпкерлік негіздері: Оқу құралы.-Алматы:Қазақ университеті, 2004
9. Ашонұлы Қ. Шағын кәсіп және нарық.//Қазақ әдебиеті-2002ж.
10. Қинашева Ж. Қазақстан экономикасын қалыптастырудағы шағын кәсіпкерліктің ролі.//Ақиқат-2002ж.№2.
11. Малые предприятия: организация, экономика, учет, налоги/ под ред. В.Я.Горфинкеля, проф.В.А.Швандара.-М:Юнити, 2001, стр. 21, стр.75
12. Ломакин В.К. Мировая экономика. 1998ж, Москва: Финансы.
13. Агентство Статистики РК, www.stat.kz
14. Министерство Экономики и Бюджетного планирования РК, www.minplan.kz
15. Исабеков Б. Қазақстанда кәсіпкерлікті қалыптастыру жүйесі және оның даму перспективалары.//Қазақстан жоғарғы мектебі-2003ж.
16. Фонд развития малого предпринимательства «Даму», http://www.fund-damu.kz/
17. Бейсенұлы Б. Бизнестің өз құндылығы бар.//Жас Алаш-2000ж.
18. ҚР Ұлттық банкі, http://www.nationalbank.kz
19. Национальный Отчет Казахстана 2007, Глобальный мониторинг Предпринимательства. ИнЕУ, Павлодар, 2008, http://www.google.ru
20. Казахстанский деловой портал поддержки предпринимательства «Малый бизнес в Казахстане», http://smallbiz.kz
21. Предпринимательство в РК. Сборник нормативных актов.-Алматы:Юрист, 2001
22. Кантарбаева А.К. Предпринимательство: институционально-эволюционный подход.-Алматы: Раритет, 2000
23. Өскемен қаласы, www.oskemen.kz