Стандарттаудың экномикалық тиімділігі

Сезімтал элементтің жоғарғы  қорабы басына қаламұш кигізілген 1 тасыиалдаушы механизмі арқылы қосылған.

Атмосфера қысымы өскенде  иректелген қораптар сығылады да қораптар бағаны қысқаорады,нәтижесінде тасымалдаушы механизи арқылы қаламұшы бар тілі жоғары көтеріледі.Атмосфера қысымы азайғанда иректелген қораптьар  кеңейеді  де қоаптар бағаны ұзарады,нәәтижесінде қаламұшы бар тіл төмен түседі.

Қаламұшы барабанға 13 кигізілгшен  ЛМ-1М диаграммалық бланкіге сызық  түсіріп отырады.Барабан өзнің  вертикальді осі бойымен сағаттық механизм арқасында бірқалып айналып  отыратындықтан диаграммалық бланкані де бірқалыпты қозғап отырады.Апталық барабанның бір толық айналымы 176 сағ құрайды.

Тілдің қаламұшын диограммалық бланкінің қажетті бөліміне қою (ұшты жоғары немесе төмен түсіру) Қондырғылық  бұранданы 4 бұрау  арқылы жасалады.Қаламұшы бар тіл барабаннан тілді қайтарушы 10 арқылы алшақталады.Оны сағат тіліне қарсы бағытта шегіне дейін бұрайды.

Барограф ашылатын қақпағы  бар кілт нүктесін басып тұрып  тұтқаен ашылады. Уақытты белгілеу корпустың қабырғасына орнатылған нүктені 9 басу арқылы жасалады.

Диограммалық бланкі бөлім  бағасы 2 гПа горизонтальды параллель  сызықтармен және бөлім бағасы 2сағверикальды  доғалы сызықтармен бөлінген. Бланкінің  жоғары жағындағы сандар тәулік сағатқа  сәйкес келеді.

Варографтың тіркеуші бөлігінің  құрылысы.

Барографтың тіркеуші бөлігі барабаннан және қаламұшы бар тілден тұрады.

Барабан (сурет 4.3, а) ішіне  сағаттық механизм (сурет4.3,б) бекітілген пластмассалық цилиндрлік стаканнан 1 тұрады. Сағаттық механизм бұралмалы  барабандағы 8 серіппемен іске қосылады.

Барабан түбіндегі тесік  арқылы сағаттық механизмнің осі  шығарылған. Оған кішкентай тісті  доңғалақ-ртипка 9 бекітілген.

Барабан аспаптың негізгі  платасына бекітілген орталық оске 3 кигізіледі. Сағаттық механизмнің  тісті доңғалағы 9 оське 3 қатты бекітілген тісті доңғалақпен 4 түйісуі керек .

Сағат жүріп тұрғанда трипка 9 айналады.Ол қолзғалмайтын тісті  доңғалақ 4 бойымен жүріп барабанды  ось 3 бойымен сағат тілінің жүру бағытымен айналдырады.Трипка өзінің осінде 10 біршама үйкеліспен айнала алады, яғни кішкене күш салып  барабанды қолмен оңға да, солға  да айналдыруға болады.Сағаттық механизмнің  серіппесі бұралмалы кілтпен 5 жиырылып іске қосылады барабанның жоғарғы қақпағында стрелкамен көрсетілген бағытта).

Сағат жүрісін реттеу,сағат  жүрісін реттушінің стрелкасын қозғалті арқылы жасалады. Сағат жүрісін реттушіге  жету үшін сағаттық механизмнің жоғарғы  қақпағында тығынмен 6 жабылатын тесік  жасалған.

Жазуды тоқтату үшін және бланкінің және бланкіні ауыстырарда  барабанды алу үшінтілді қайтарушыны  жылжытып қаламұшы бар тіл барабаннан алшақтатылады.Тілді қайтарушыны  сағат тіліне қарсы бағытта шегіне дейін тартады.Қаламұшы бар тілді  барабан бетіне тигізу үшін тілді  қайтарушыны кері бағытта итереді.

Қаламұш (ПСП-1) кішкентай  жарты пирамида түрінде болады жіне ол арнайы сиямен (ЧСП-1) толтырылады.Барабанға  диагарммалық бланкі қысқышпен 7 бекітіледі.Қысқыштың  төменгі бөлігі барабан табанындағы  ойыққа кигізіледі.Қысқыштың жоғарғы  жағы ілгек тәрізді иілген және барабанның жоғарғы жиегіндегі кішкентай ойыққа кигізіледі.

Өлшеулер жүргізілудің жағдайлары:

Станциялық барометрмен  өлшеу жүргізгенде келесі жағжайлар  сақталуы тиіс:

-барометр метеорологиялық  станцияның қызмеьт бөлмесінде  қабырғаға жапсырылған барометрлік  шкаф ішінде орнатылуы қажет;

-барометр чашкасы шкаф  қабырғасына тимей еркін ілініп  тұруы тиіс;

-станцияның бөлмесінде  ауа температурасы қалыпты жағдайда  жақын болуы тиіс (15-20˚С); температура  минус 5˚С-дан төмен түспеуі  және 45˚С-дан жоғары көтерілмеуі  тиіс;

-барометрдің чашкасындағы  аумен қатнас жасау бұраны  бір-екі бұралымға босатылады.Бұл  жағдайдың сақталуын барометрдің  орны өзгергенде қайта тексеру  керек (мысалы,шайқалғаннан кейін,барометрдің  шаңын сүрткеннен кейін және  т.б.);

-барометрдің астына,ол  бұзылған кезде ағып кететін  сынапты жинайтын шыны немес  керамика ыдыс қойылады.

Барометрмен абайлап,өте  мұхият жұмыс жасау керек.Кішігірім  сілкініс немесе шайқалу аспапты  істен шығаруы мүмкін.ГМО-тың  арнайы нұсқауынсыз барометрдің  орнын ауыстыруға болмайды;егер барометрдің  орнын ауыстыру керек болса,онда ол жұмысты тек инспектор жүргізеді;орнын  ауыстырғанға диен және ауыстырғаннан  кейін міндетті түрде барометр инспекторлық барометрмен салыстырылып тексерілуі тиіс;

Барографпен атмосфера қысымының  жүрісі тіркелгенде келесі жағдайлар  сақталуы тиіс;

-барограф қызмет бөлмесінде  горизантальдік бекітілген арнайы  сөреге (немесе стол және т.б.) оны орнату орнына және бөлмедегі  температураға қойылатын талаптарды (4.5.1 т.қара)

-аптасына бір рет белдеулік  уақыт бойынша 14сағ-қа жақын  мерзімде бақылау жасалып жедел  телеграмма жіберілгеннен кейін  барабанның сағаттық механизмі  шегіне диен бұралады және  диаграммалық бланка ауыстырылады;

-егер сағат тәулігіне  10мин-қа қалық немесе озық болса  сағаттық механизм реттелуі қажет;

-барографтың тіркеуші  бөлігін күтіп ұстау метеорологиялық  тіркеуші аспаптарды қолдану  ережелеріне сәйкес жүргізіледі.

Бақылау мерзімі  алдында өлшеу құралдарын дайындау.

Станциялық барометрмен  өлшеу жүргізу алдында бақылаушы  келесі дайындық жұмыстарын ждасауы  тиіс:

-барометрлік шкафты ашу;

-барометрдің жарығын  қосу;

-барометрдің сыртқы күйін  тексеру;

-барометрлдің шыны түтігіндегі  сынаптың жағдайын байқау;

-барометрдің қаптама  қорабын саусақпен жеңіл ұрып  менискінің дұрыс пішінін куелтіру.

Әр бақылау мерзімінің алдында барографтың горизонтальді  тұруын және диаграммалық бланкідегі жазудың сапсын текскру керек.

Бақылаушы аспапты сырттай  байқап,оның жұмыс қалпын және онымен жұмыс істеу мүмкіндігін анықтайды.Аспаптардың  қондырылуындағы қателіктер өлшеу  басталмай тұрып түзетілуі тиіс.

Барометрдің кемшіліктері туралы мәліметтерді КМ-1 кітапшасына және «Станцияның тарихи журналына» жазу керек.

Барометр айырықша жағдайда ғана жарамсыз деп табылады.Ондай  жағдайда нұсқама алу үшін ГМО-қа жедел хабар беру керек.

Өлшеу жүргізу.

Барометрмен өлшеулер дайындық жұмыстарынан келесі тәртіпте жүргізіледі:

-0,1˚С дәлдігімен барометрдегі  термометрдің көрсетуі алынады;

-кремальерді бұрап нониусы  бар сақинаны жоғары көтереді.Осы  жағдайда нониустың  төменгі  ернеуі барометр түтігіндегі  сынап бағаны минискінің шыңына  жанасқанға дейін төмен түсіріледі.Сонда  сынап менискінің екі шетінде  жарық көрінуі тиіс (сурет 4.4).Нониусты  келтіргенде бақвылаушының көзі  алдыңғы және артқы нониус  шеңберінің төменгі ернеуі деңгейінде  болуы тиіс (сурет 4.5);

-барометр шкаласы мен  және нониус бойынша 0,1 дейінгі  дәлдікпен олшеу жүргізіледі  (гПдің бүтін және ондық бөлігі).

Нониустың төменгі ернеуіне жақын шкала бөлімі бүтін бөлікті  қысым мәнін көрсетеді.Қысымның ондық бөлігі нониус бетіндегі бөлімдік сызықтармен анықталады (шкала бөлімінің  біреуімен сәйкес келіп тұрғаны  алынады).Сол сызықтағы сан қывсымның  ондық бөлігін көрсетеді;

-Өлшеу жүргізілгеннен  кейін нониус деңгейі өзгертілмей  келесі мерзімге диен сақталады;

-барометр және термометр  көрсетулері өлшеу жүргізілгеннен  кеейін бірден КМ-1 кітапшасындағы  графаларға жазылады.

 Өлшеу нәтижелерін  жазу және өңдеу

Станция деңгейіндегі атмосфера  қысымын анықтау үшін барометрдің  көрсеткішіне тұрақты түзету және және барометр көрсеткішін 0С температурасына  келтіру түзету енгізіледі;термометр  көрсеткішіне сертификаттық түзету енгізіледі.

Тұрақты түзету аспаптық түзету мен барометрдің көрсетуін қалыпты  ауырлық күшіне келтіру түзетуінің қосындысынан тұрады.Қалыпты ауырлық  күшіне келтіру түзету станцияның орналасу жеріне байланысты болады.Тұрақты түзету мәні ГМО-тан алынады және КМ-1 кітапшасының бірінші бетінде көрсетіліп,барлық мерзімде барометрдің көрсету мәні жанындағы графаға жазылады.

Барометрдің көрсетуін 0˚С температурасына  келтіру түзетуі 4.2 кестесі бойынша  анықталады.Түзету мәнін анықтағанда  келесі жағдайлар орындалады:

-барометрдің көрсетуі  ондық бөлікке диен дөңгелектенеді(гПа,мбар.мм  сын.бағ.);

-барометрдің температурасы  0,5˚С –қа дөңгелектенеді.

-«Барометрдің көрсетуі»  графасы мен «Температура» жолының  қиылысуынан барометрдің көрсетуін  0˚С температурасына келтіру түзетуі  анықталады;

-барометрдің температурасы  0˚С-тан жоғары болса температуралық  түзетутеріс таңбамен (-),0˚дан төмен  болса оң таңбамен (+) алынады;

-түзету КМ-1 кітапшасына  арнайы графаға жазылады.

Ескерту-

1.Барометрдің  көрсетуінің соңғы бүтін саны  беспен аяқталса (мысалы,925,0;1015 гПа  және т.б.), ол келесі ондыққа  дейін дөңгелектенеді (930,1020гПа).

2. Егер барометрдің  температурасы 40,5˚С-тан жоғары  болса,температура мәні екі мәннің  қосындысына бөлінеді де (40,0˚С  плюс температураның нақты мәні 40,0˚С-тың айырмасы),олардың әрқайсысының  түзетулері жеке анықталады да  сосын қосылады.

Атмосфера қысымын теңіз  деңгейіне келтіру үшін станция  деңгейіндегі қысымға әр станцияға  арнайы жасалға кестелер бойынша  түзету мәні қосылады.

Түзету кестесі «Методические  указания по приведению атмосферного давления к уровню моря и вычеслению высотизобарических поверхностей на метеорологческих станциях» (1979ж.басылым)сәйкестеліп  жасалады.

Қысымды теңіз деңгейіне  келтіру үшін түзету мәні станциядағы  қысым мен ауаның виртуальді температурасы  бойынша анықталады.

Теңіз деңгейі үстіндегі  изобаралық беткейлер биіктігі геометриялық кесте боынша станция деңгейіндегі атмосфера қысымымен вертуальды температура мәндерімен анықталынады.Табылған мәнге станцияның теңі деңгейінен биітігі  қосылады және кесте боынша гепотенциальдік  метрге айалдырады.

Барометрлік өзгеріс мәні бақылау мерзімі мен өткен  мерзімдегі станция деңгейіндегі атмосфера  қысымы мәндерінің айырмашылығы ретінде 0,1гпа дәлдікпен анықталынады.Нәтижесі КМ-1 кітапшасына жазылады.

Егер станцияда қысым  милиметрлік шкалалы барометрмен  өлшенсе барометрлік өзгеріс  мәні миллиметрмен анықталып,КН-01 код  кестесі бойынша гектопаскальға айналдырылады.

Барометрлік өзгерісін анықталып,барографтың  диаграммалық бланкісіндегі қисыққа  ұқсас бейнесі және код саны КМ-1 кітапшасына жазылады.

 

2. Жел сипаттамаларын бақылау

 

Жалпы нұсқаулар.

Метеорологиялық станциялардағы бақылауларда жел деп тек жел  жылдамдығы векторының горизонталь  құраушысы түсіндіріледі,ал орташа мәндерін анықтағанда жылдамдыықпен  бағыт бөлек орташаланады.

5.1.2 Осы әдістеме желдің  келесі сипаттамаларын анықтауды  қарастырады:

-желдің орташа жылдамдығын  (м/с);

-желдің орташа бағытын  (бұрыштық градус,румб);

-белгілі уақыттағы желдің  максимальды жылдамдығы (Үдеу кезіндегі  жел жылдамдығы,м/с);

-бақылау мерзімдері аралығындағы  желдің максимальді жылдамдығы (3 сағат аралығындағы желдің максимальді  үдеу,м\с).

Өлшеу әдістері

Станцияда желдің жылдамдығын  өлшеу,оның орташа және максимальды  жыфлдамдығын автоматты түрде анықтайтын айнымалы анемометр қолдану арқылы жүргізіледі,ао желдің бағыты ауа ағысының ықпалыменг сол бағытта орнығатын  флюгарканың қалпына байланысты анықталынады.Кейбір метеорстанцияларда жел жылдамдығын  өлшеу үшін ағын әсерінен жел жылдамдығына пропорциональ  бұрышқа ауытқитын жалпақ пластиналы флюгер қолдануға болады.

Жел сипаттамаларын өлшеу  үшін М-63М-1 анеморубометрі қолданылады.Осы  аспап өлшеу басталудың алдында 10миуттан кем емес уақытқа ерте қосылған жағдайда желдің 10минут ішіндегі орта жылдамдығын (v) автоматты түрде  анықтауды қамтамаксыз етеді.Аспап  желдің орташа жылдамдығын (v,10 минут  ішіндегі орта мәнін )±(0,5+0,03 v) қателігімен 1 ден 40м\с аралығындағы диапазонда,максимальды  жылдамдығын (60м\с дейін )±(1,0+0,05 v) қателігімен,бағытын 10 ºдейін қателікпен өлшеуді қамтамасыздандыруы қажет.

Станцияда қөректену торабы болмаған жағдайда желдің жылдамдығы мен бағытын өлшеу флюгерлер  комплексімен анықталады.Станцияда  сонымен қатар флюгер қосымша  аспап ретінде қлданылады,яғни М-63М-1 анеморумбометрі істен шыққан кезде  флюгер мен өлшеу жүргізуг болады.Станцияда  қосымша ретінде қандай флюгердің  қойылуы туралы мәселені әдістемелік  орталық станциядағы жел режіміне байланысты шешеді.