Асабливасци анамастычнай лексики у творах мастацкай литаратуры

2. Онімы ў паэмах Я. Коласа прадстаўлены ўсімі вядомымі анамастычнымі разрадамі. Гэтыя адзінкі з’яўляюцца тыповымі тэкстаўтваральнымі кампанентамі, валодаючы пэўным семантыка-стылістычным патэнцыялам.

а) Галоўны онім ў мастацкім творы – загаловак (“Новая зямля”, “Сымон-музыка”, “Міхасёвы прыгоды”), кантэкстуальная функцыя якога выяўляецца толькі пасля падрабязнага лінгвістычнага і ідэйна-тэматычнага разгляду твора. Яго семантыка-канатацыйны патэнцыял рэалізуецца на фоне ўсяго кантэксту. Ён уяўляе арганізуючае звяно сюжэтных ліній паэмы і канцэнтраванае выражэнне аўтарскай ідэі ў ёй, ствараючы ўнутранае адзінства лексічнай сістэмы мастацкага твора, становячыся стрыжнем яго кампазіцыйнай будовы.

б)  Характарыстычныя антарапонімы дазваляюць перадаць вызначальную рысу мастацкага вобраза, нават намаляваць цэласны вобраз. Каб стварыць нацыянальны каларыт, паэт шырока выкарыстаў паралельна з царкоўнымі агульнавядомымі ўласнымі імёнамі іх беларускія або мясцовыя адпаведнікі тыпу Антось, Аршуля, Антоні, Зыдоры, Кандрат, Марцэля і інш. У паэмах гэта пераважна “сялянскія” онімы (Васіль, Яхім, Карусь, Цімох, Ян, Юрка, Фядос, Міхась, Яхім, Грышка, Наста, Аўдоля, Тэкля, Каруся, Гапка, і інш.). У паэмах засведчаны пераважна тыпова беларускія, польскія онімы-прозвішчы: Галыга, Клыпа, Грамыка, Лата, Лузун, Сыса, Біруля, Крук, Верас, Дзівак, Кубел, Пальчык, Кржывіцкі, Пшавара, Грыхінін, Еўтушэўскі і інш. Сярод іх выдзяляюцца онімы рэальныя (Радзівіл, Купала, Еўтушэўскі, Абрыцкі, Астахновіч і інш.), а таксама – створаныя фантазіяй пісьменніка (Лата, Клыпа, Верас, Галонскі, Дзівак, Ліхтаровіч і інш.). Некаторыя антрапонімы літаратурных персанажаў на -скі, -цкі, а таксама з іншымі фармантамі ўскладнены спецыфічнымі асаблівасцямі польскай фанетыкі і марфалогіі: Пшавара, Кржывіцкі, Галонскі і інш. Гэта вынік ідэалагічнай запраграмаванасці, чужароднасці онімаў, якія падсвядома праз прозвішчы павінны перадацца і чытачу. Яны традыцыйна выкарыстоўваюцца для ідэнтыфікацыі прадстаўнікоў шляхты: Бялоўскі, Табартоўскі, Ракоўскі, Галонскі і інш. і кантрастна выдзяляюцца на фоне шматлікіх “сялянскіх” онімаў-прозвішчаў: Грамыка, Клыпа, Лата, Дзівак, Лось, Лапата і інш. Мянушкі (Лапсярдацкі, Лысы, Тэш, Памдзей, Рачок, Вухін і інш.) ўжываюцца пераважна ў ролі кантэкстуальных характарыстычных сінонімаў да афіцыйных асабовых уласных імёнаў, маючы дадатковы падтэкст. Яны канатацыйна значымыя, семантычна выразныя. Некаторыя такія онімы суправаджаюцца адпаведнымі каментарыямі. Так, у паэме “Новая зямля” пісьменнік падрабязна тлумачыць паходжанне мянушкі Памдзей. Некаторыя онімы ў паэмах (Грамыка, Латачыха, Ракоўскі, Крук) з’яўляюцца гаваркімі адзінкамі, функцыі якіх рэалізуюцца непасрэдна праз асновы апелятываў спецыяльна створанага пісьменнікам кантэксту. Канатацыйны аспект асновы з’яўляецца вызначальным ядром мастацкай характарыстыкі персанажа.

в) Я. Колас шырока выкарыстоўваў у творах андронімы (Міхашча – жонка Міхала, Яхіміха – жонка Яхіма, Пальчыха – жонка Пальчыка і інш.), якія адлюстроўваюць асаблівасці іх ужывання ў народна-дыялектнай мове і з’яўляюцца эфектыўным сродкам намінацыі персанажаў, ствараючы рэгіянальны каларыт і эфект праўдападобнасці адлюстраваных падзей.

г) Анамастычная прастора паэм насычана разнастайнымі тапанімічнымі адзінкамі – гэта айконімы (Давідовічы, Парэчча, Мікалаўшчына, Мазыр), мікратапонімы (Дземянова горка, Ліпава, Княжое, Церабяжы, Гнілы Кут, Ліпы), гідронімы (Нёман, Вілія, Вілейка, Вілія, Дзвіна, Талька), урбанонімы (Дзікія Груды, Замкавая гара). Засведчаны і рэальныя айконімы (Мазыр, Баранавічы, Ліда, Стоўбцы, Нясвіж, Вільня, Мікалаўшчына, Парыж, Палессе, Беларусь, Літва), а таксама і онімы, створаныя фантазіяй пісьменніка (Гнілы Кут, Ліпы, Дзікія Груды, Заблонне, Затокі, Камлішчы, Давідовічы і інш.). Некаторыя рэальныя тапонімы Якуб Колас мэтанакіравана замяняў (Парэчча – сапраўднае Альбуць) для таго, каб утвораная назва адпавядала агульнаму тону паэмы.

3) Важную ролю ў рэалізацыі канатацыйных значэнняў онімаў адыгрываюць розныя кампаненты прэпазіцыйнага і постпазіцыйнага кантэксту. Паказчыкамі канатацыйных прырашчэнняў выступаюць рэплікі, рэмаркі з ацэначнай маркіроўкай, ужытыя ў постпазіцыйным або прэпазіцыйным кантэксце, графічныя сродкі, ампліфікацыя, каламбуры, абыгрыванне онімаў у розных спалучэннях, ужыванне варыянтаў эмацыйна і экспрэсіўна маркіраваных онімаў, выкарыстанне онімаў-звароткаў у клічнай форме, онімаў-сімвалаў, прыдаткаў, перыфраз, кантэкстуальных сінонімаў, апісальных выразаў, а таксама комплекснае выкарыстанне названых сродкаў.

Матэрыял, атрыманы ў працэсе даследвання, можа быць выкарастаны пры вывучэнні творчасці Я. Коласа, а таксама на ўроках мовы і літаратуры ў сярэдняй школе.

БІБЛІЯГРАФІЧНЫ СПІС

Спіс выкарыстаных крыніц

1. Анамастычны слоўнік твораў Я. Коласа / Пад рэд. акад. НАН М. В. Бірылы. – Мінск: Маст. літ., 1990. – 638 с.
2. Андраюк, С. Пісьменнікі. Кнігі: Літ.-крытыч. артыкулы: Для ст. шк. узросту / С. Андраюк. – Мінск: Маст. літ., 1997. – 319 с.
3. Астапчук, А. М. Кантактнае ўжыванне варыянтаў у паэме Я. Коласа “Новая зямля” / А. М. Астапчук // Текст в лингвистической теории и в методике преподавания филологических дисциплин: Матер. III Междунар. науч. конференции (12-13 мая 2005 г. г. Мозырь): В 2 ч. Ч. 2. – Мозырь: УА МДПУ, 2005. – С. 3 - 5.
4. Басава, Г. Літаратурныя антрапонімы як элемент анамастычнай прасторы твора / Г. Басава // Беларуская мова ў другой палове ХХ ст.: Матэрыялы міжнар. навук. канферэнцыі (22 – 24 кастрычніка 1997 г.). – Мінск: БДУ, 1998. – С. 225 – 228.
5. Беларуская антрапанімія: вучэбны дапаможнік / Г. М. Мезенка (навук. рэд.) [і  інш.]. – Віцебск: УА “ВДУ імя П. М. Машэрава”, 2009. – 254 с.
6. Беларуская дзіцячая літаратура: вучэб. дапам. / А. М. Макарэвіч [і інш.]; пад агул. рэд. А. М. Макарэвіча, М. Б. Яфімавай. – Мінск: Выш. шк., 2008. – 688 с.
7. Беларуская Энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2004. – С. 316.
8. Белы, С. З Коласавага роду / С. Белы // Літ. і мастацтва – 1996 – 23 лют. – С. 10.
9. Бірыла, М. В. Беларускія антрапанімічныя назвы ў адносінах да антрапанімічных назваў іншых славянскіх моў (рускай, украінскай, польскай) / М. В. Бірыла. – Мінск: АН БССР, 1963. – 58 с.
10. Богданович, А. Е. Пережитки древнего миросозерцания у белорусов: Этнографический очерк (Репринт. изд.) / А. Е. Богданович. – Минск: Беларусь, 1995. – 186 с.
11. Большая советская энциклопедия: В 30-ти т. / Под ред. А. М. Прохорова.  – М: Советская энциклопедия, 1978. – С. 453.
12. Бугаеў, Д. Родны кут і вялікі свет / Д. Бугаеў // Літ. і мастацтва. − 2002. − 22 лістап. − С. 12.
13. Бугай, Т. П. Спалучальнасць уласных імёнаў з дзеясловамі ў мастацкіх творах (на матэр. Ф. Дастаеўскага “Браты Карамазавы”) / Т. П. Бугай // Веснік БДУ. Сер. 4. – Мінск: БДУ, 1995. – № 1 . – С. 40 – 43.
14. Будзько, П. С. Тыпалогія састаўных айконімаў (на матэрыяле бел. і ням. моў) / П. С. Будзько // Беларуская анамастыка: [Зб. артыкулаў] / АН БССР. Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа. – Мінск: Навука і тэхніка, 1985. – С. 52 – 67.
15. Бут-Гусаім, С. Ф. Характарыстычныя назвы чалавека ў беларускай мове / С. Ф. Бут-Гусаім // Весн. Брэсц. ун-та. – 2001. - № 5. – С. 58 – 68.
16. Бут-Гусаім, С. Ф. Характарыстычныя прозвішчы ў кантэксце твораў Георгія Марчука / С. Ф. Бут-Гусаім // Традыцыі матэрыяльнай і духоўнай культуры Усходняга Палесся: праблемы вывучэння і захавання ў постчарнобальскі час: зб. навук. артыкулаў. Вып. 2 / Рэдкал.: А. А. Станкевіч, (гал. рэд.) [і інш.]; Міністэрства адукацыі РБ, ГДУ імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2009. – С. 162 – 164.
17. Виноградов, В. В. Стилистика. Теория поэтической речи. Поэтика. – М: Наука,1963. – 120 с.
18. Гаўрош, Н. Эпітэты на старонках “Нашай нівы” / Н. Гаўрош // Роднае слова. – 2010. – № 4. – С. 38 – 42.
19. Гируцкий, А. А. Тайна имени / А. А. Гируцкий. – Минск: “Тэхналогія”, 1996. – 128 с.
20. Горбачевич, К. С. Вариантность слова и языковая норма. На материале современного русского языка / К. С. Горбачевич. – Ленинград: Наука, 1978 – 237 с.
21. Гурская, Ю. А. Древние фамилиии современного белорусского ареола на славянском и балтийском фоне / Ю. А. Гурская – Минск: БГПУ, 2007. – 360 с.
22. Даўбешка, Н. Паэма Я. Коласа “Сымон-музыка”: лінгватэкста-лагічныя назіранні / Н. Даўбешка // Каб жыло наша слова: зборнік навуковых артыкулаў да 90-годдзя з дня нараджэння Фёдара Янкоўскага / Рэдкал.: М. І. Новік [і інш.]; пад агул. рэд. М. І. Новік. – Брэст: Альтернатива, 2009. – С. 87 – 89.
23. Драздова З. У. Творчасць А. Мрыя і Л. Калюгі: Стылявыя асаблівасці. − Мінск: Беларус. навука, 1997. − 139 с.
24. Жук, І. “Новая зямля” Якуба Коласа як анталагічная каштоўнасць / І. Жук // Роднае слова. – 2000. – № 6. – С. 5 – 8.
25. Жураўская, Л. В. Антрапонімы ў рускамоўным перакладзе рамана У. Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім” // Матер. ІІІ Междунар. конференции (12-13 мая 2005 г. г. Мозырь) – Мозырь: УА МДПУ, 2005. – Ч. 1. – С. 90-92.
26. Жыгоцкі, М. Побач з Коласам / М. Жыгоцкі. − Мінск: Бел. навука, 1996. − 195 с.
27. Зинин, С. И. Введение в поэтическую ономастику / С. И. Зинин. – Москва. – [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://planeta-imen.narod.ru/litonomastika/term_poetonim.html ].
28. Зуева, І. М. Эмацыянальна-ацэначныя формы ўласных асабовых імёнаў персанажаў у творах У. Караткевіча / І. М. Зуева // Надзённыя праблемы лексікалогіі і анамастыкі славянскіх моў: матэрыялы ІІ Міжнар. навук. канф., г. Мазыр, 22 – 23 крас. 2010 г. / рэдкал.: В. В. Шур (адк. рэд.) [і інш.]. – Мазыр: УА “МДПУ імя І. П. Шамякіна”, 2010. – С. 133 - 136.
29. Івашын, В. Упоравень з сусветнай класікай: асаблівасці паэмы Якуба Коласа “Новая зямля” ў кантэксце жанравых традыцый / В. Івашын // Роднае слова. – 1999. – № 7. – С. 5 – 19.
30. Каленік, І. В. Онім-алюзія ў паэтычным тэксце: да праблемы методыкі функцыянальнага аналізу / І. В. Каленік // Надзённыя праблемы лексікалогіі і анамастыкі славянскіх моў: матэрыялы ІІ Міжнар. навук. канф., г. Мазыр, 22 – 23 крас. 2010 г. / рэдкал.: В. В. Шур (адк. рэд.) [і інш.]. – Мазыр: УА “МДПУ імя І. П. Шамякіна”, 2010. – С. 136 - 137.
31. Калінкін, В. М. Теоретичні основи поетичної ономастики: автореф. дис. ... докт. філол. наук: 10.02.02; 10.02.15 / В. М. Калінкін; Київський нац. ун-т ім. Тараса Шевченка. — Київ: КНУ ім. Тараса Шевченка, 2000. – 37 с.
32. Камароўскі, Я. М. Якуб Колас і некаторыя пытанні культуры роднай мовы / Я. М. Камароўскі // Беларуская лексікалогія і этымалогія: праграма і тэзісы дакладаў міжрэсп. канф. па беларускай лексікалогіі і этымалогіі, Мінск, 19 – 23 лютага 1968 г. – Мінск: БДУ, 1968. – С. 60 – 64.
33. Карпенко, Ю. А. Имя собственное в художественной литературе / Ю. А. Карпенко. – М.: Наука, 1986. – 210 с.
34. Каўрус А. Працяг традыцыі: Сінтаксічныя канструкцыі з антрапонімамі / А. Каўрус // Улюбёны ў роднае слова: Навук. выд. з нагоды 80-годдзя праф. Ф.М. Янкоўскага / Беларус. дзярж. пед. ун-т. − Мінск, 2000. − С. 72 – 75.
35. Каўрус, А. Мова народа, мова пісьменніка / А. Каўрус. – Мінск: Маст. літ., 1989. – 120 с.
36. Каўрус, А. Якуб Колас / А. Каўрус // Беларуская мова: Энцыклапедыя / Беларуская Энцыклапедыя; пад рэд. А. Я. Міхневіча; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БелЭн, 1994. – С. 264 – 268.
37. Каўрус, А. З крыніцы народнай мовы / А. Каўрус; рэд. Ф. Янкоўскі. – Мінск: Маст. літ., 1986. – 80 с.
38. Колас, Я. Збор твораў у 14-ці тамах / Я. Колас. – Мінск: Маст. літ., 1974. – Т.6. – 624 с.
39. Конан, У. Хрысціянская філасофія жыцця ў творчасці Якуба Коласа У. Конан // Наша вера. - № 4 (42). – 2007. – [Электронны рэсурс]. – Рэжым доступу: http://media.catholic.by/nv/n42/art8.htm#refs].
40. Конан, У. Эстэтыка роднай зямлі ў паэзіі Якуба Коласа  /  У. Конан //  Роднае слова. – 2009. – № 4. – С. 4 – 7 .
41. Кузьміч, Л. П., Паўлавец, Д. Д. Анамастыка Палесся ў творчасці Якуба Коласа  / Л. П. Кузьміч, Д. Д. Паўлавец // Каласавіны: Тэз. дакл. і паведамл. навук. канф., прысв. 110-й гадавіне з дня нарадж. Якуба Коласа. – Мінск: Літ. музей Я. Коласа, 1992. – С. 61 – 66.
42. Лебедева, Е. А. Ономастикон произведения Дж. Р. Толкина "Властелин колец": структурный, семантический и функциональный аспекты: автореф. дис. …канд. филол. наук: 10.02.19 / Е. А. Лебедева. –Ростов-на-Дону, 2006. – 18 с. [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.kulichki.com/tolkien/arhiv/manuscr/leb_aref.shtml – Дата доступа: 20.11.2009.
43. Левчук, И. П. Онимное пространство художественных произведе-ний Василия Слапчука / И. П. Левчук // Надзённыя праблемы лексікалогіі і анамастыкі славянскіх моў: матэрыялы ІІ Міжнар. навук. канф., г. Мазыр, 22 – 23 крас. 2010 г. / рэдкал.: В. В. Шур (адк. рэд.) [і інш.]. – Мазыр: УА “МДПУ імя І. П. Шамякіна”, 2010. – С. 146 – 148.
44. Лепешаў, І. Я. Лінгвістычны аналіз тэксту: вучэб. дапам. / І. Я. Лепешаў. – Мінск: Выш. шк., 2009. – 287 с.
45. Лобань, Н. “Лёсу кірунак, долі выснова”: Уласнае імя ў мастацкім тэксце / Н. Лобань // Роднае слова. − 2001. − № 12. − С. 38 – 42.
46. Лужанін, М. Колас расказвае пра сябе: Аповесць-эсэ / М. Лужанін. – Мінск: Маст. літ., 1982. – 446 с.
47. Люкевич, В. В. Хронотоп и локусы Мозырского Полесья в повести Якуба Коласа “Дрыгва” / В. В. Люкевич // Традыцыі матэрыяльнай і духоўнай культуры Усходняга Палесся: праблемы вывучэння і захавання ў постчарнобальскі час: зб. навук. артыкулаў. Вып. 2 / Рэдкал.: А. А. Станкевіч, (гал. рэд.) [і інш.]; Міністэрства адукацыі РБ, ГДУ імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2009. – С. 202 – 204.
48. Лясун, Л. Выхаванне нацыянальнага светаадчування і агульна-чалавечых ідэалаў у працэсе вывучэння творчасці Якуба Коласа 20-х гг. / Л. Лясун // Роднае слова. – 1998. - № 12. – С. 75 – 79.
49. Ляшук, В. Я. Вывучэнне творчасці Якуба Коласа ў школе: дапам. для настаўнікаў / В. Я. Ляшук. – Мінск: Аверсэв, 2006. – 320 с.
50. Ляшчынская, В. Слова ў паэзіі Янкі Купалы / Навуковы рэд. А. І. Падлужны. – Мінск: Бел. навука, 2004. − 272 с.
51. Матвеев, Б. И. Первое слово автора обращенное к читателю / Б. И. Матвеев // Русский язык в школе. – 1996. – №2. – С. 63 – 71.
52. Мезенка, Г. М. Беларуская анамастыка: Навуч. дапам. для студ. ун-таў / Г. М. Мезенка. – Мінск: Выш. шк., 1997. – 119 с.
53. Міськевіч, Д. А. Роля антрапонімаў у асэнсаванні мастацкага тэксту / Д. А. Міськевіч // Працы кафедры сучаснай беларускай мовы. [Электронны рэсурс]. – Рэжым доступу: http://www.philology.bsu.by/documents/.pdf – Дата доступу: 08.12.2009.
54. Міхневіч А. Я., Гіруцкі А. А. Вазьмі мае слова...: Нататкі аб лексіч. узаемаўплыве беларус. і рус. моў у кантэксце ўзаемадзеяння культур / А. Я. МіхневічА. А. Гіруцкі. − Мінск: Навука і тэхніка, 1990. − 88 с.
55. Міхневіч, А., Назаранка, Ю. Выслоўі і афарызмы Якуба Коласа / А. Міхневіч // Полымя. − 2001. − № 11. − С. 230–261.
56. Міцкевіч, А. Свет раслін у творчасці Якуба Коласа / А. Міцкевіч, С. Міцкевіч // Роднае слова. – 2001. - №8. – С. 86.
57. Мушынскі, М. Ад задумы да здзяйснення / М. Мушынскі. – Мінск: Маст. літ., 1965. – С. 35.
58. Мушынскі, М. Алегарычны вобраз сонечнага промня ў паэме “Сымон-музыка” Якуба Коласа / М. Мушынскі // Роднае слова. – 2009. - №3. – С. 18.
59. Мушынскі, М. З творчай гісторыі “Новай зямлі”: Выспяванне задумы і жанравае станаўленне / М. Мушынскі // Полымя. – 1961. - №6. – С. 166-177.
60. Навуменка, І. Якуб Колас: Нарыс жыцця і творчасці. – Мінск: Нар. асвета, 1982. – 208 с.
61. Навуменка, І. Я. Якуб Колас: Духоўны воблік героя /  І. Я. Навуменка. – Мінск: БДУ, 1981. – 240 с.
62. Нагачевская, С. А. Функциональная специфика имени собственного в художественном тексте / С. А. Нагачевская. [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.rusnauka.com/ONG/Philologia/2_nagachevs.DOC.html. – Дата доступу: 10.02.2010.
63. Никонов, В. А. Имя собственное как объект сопоставительного исследования. Системообразующие свойства имени литературного персонажа в художественном тексте и его переводе: автореф дис. / В. А. Никонов. – Москва, 2006. – 218 с. [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.lib.ua-ru.net/diss/cont/326013.html – Дата доступа: 18.12.2009.
64. Паплаўная, Л. В. Карпаратыўныя фразеалагізмы ў паэтычнай мове Якуба Коласа / Л. В. Паплаўная // Традыцыі матэрыяльнай і духоўнай культуры Усходняга Палесся: праблемы вывучэння і захавання ў постчарнобальскі час: зб. навук. артыкулаў. Вып. 2 / Рэдкал.: А. А. Станкевіч, (гал. рэд.) [і інш.]; Міністэрства адукацыі РБ, ГДУ імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2009. – С. 169 – 172.
65. Петрачкова, И. М. Значимость имени собственного в худо-жественном тексте: (На материале современной русской прозы): Автореф. дис. ... канд. филол. наук / И. М. Петрачкова, Белорус. гос. ун-т. – Минск, 2003. – 21 с.
66. Плотнікаў, Б. Музычная лексіка ў паэме “Сымон-музыка” Якуба Коласа / Б. Плотнікаў. – Роднае слова. – 2005. - № 8. – С. 35 – 36.
67. Плотнікаў, Б. А., Антанюк, Л. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампедыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск: Інтэрпрэссэрвіс, Кніжны Дом, 2003. – 672 с.
68. Подольская, Н. В. Словарь русской ономастической терминологии / Н. В. Подольская. – М.: Наука, 1978. – 200 с.
69. Попова, Л. Н. Традиции народного творчества в поэме Я. Коласа «Сымон-музыка» // Традыцыі матэрыяльнай і духоўнай культуры Усходняга Палесся: праблемы вывучэння і захавання ў постчарнобальскі час: зб. навук. артыкулаў. Вып. 2 / Рэдкал.: А. А. Станкевіч, (гал. рэд.) [і інш.]; Міністэрства адукацыі РБ, ГДУ імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2009. – С. 204 – 206.
70. Пшыркоў, Ю. С. Летапісец свайго народа: Жыццёвы і творчы шлях Якуба Коласа / Ю. С. Пшыркоў. – Мінск: Навука і тэхніка, 1982. – 367 с.
71. Пяткевіч, А. Рака, што працякае праз сэрца: Нёман ў творчасці Якуба Коласа / А. Пяткевіч // Роднае слова. - № 11. – 1997. – С. 21 – 29.
72. Рагаўцоў, В. І. Антрапонімы як сродак камічнай характарыстыкі персанажа ў беларускай драматургіі / В. І. Рагаўцоў // Актуальныя пытанні беларускай лінгвістыкі: (Да 80-годдзя праф. М.С. Яўневіча): Зб. навук. прац / Беларус. пед. ун-т імя М. Танка. – Мінск: БПУ імя М. Танка, 2002. − С. 139 – 143.
73. Ратникова, И. Э. Имя собственное в разных типах сознания / И. Э. Ратникова // Русский язык и литература. – 2001. – № 1. – С. 107 – 112.
74. Рогалев, А. Имя и образ: художественная функцыя имён собственных в литературных произведениях и сказках / А. Ф. Рогалев. – Гомель: Барк, 2007. – 224 с.
75. Саламевіч, Я. Слоўнік беларускіх псеўданімаў і крыптанімаў (ХVІ – ХХ ст. ст.) / Я. Саламевіч. – Мінск: Маст.літ., 1983. – 206 с.
76. Сіцька, Здз. Думка з-пад сэрца. “Новая зямля” ў прасторы і часе мікра- і макракосмасу / Здз. Сіцька // Роднае слова. – 1998. – № 5. – С. 55 – 51.
77. Смаль, В. М. Жанрава-тэматычныя асаблівасці мастацкіх палотнаў Я. Коласа, адрасаваных юнакам / В. М. Смаль // Рэспубліканскія Купалаўскія чытанні: мат. рэспубл. навук. канф., Гродна, 24 кастрычніка 2001 г. / Пад рэд. У. І. Каялы, І. Я. Лепешава. – Гродна: ГрДУ, 2001. – С. 129 – 134.
78. Станкевіч, А. А. Тапонімы ў мове твораў Якуба Коласа / А. А. Станкевіч // Каласавіны: Тэз. дакл. і паведамл. навук. канф., прысвеч. 110-годдзю з дня нараджэння Я. Коласа. − Мінск: Літ. музей Я. Коласа, 1992. − С. 59 – 61.
79. Старавойтава, Н. П. Гісторыя і сучаснаць беларускага слоўнікавага этыкету / Н. П. Старавойтава // Роднае слова. – 2006. – № 6. – С. 39 – 41.
80. Старычонак, В. Дз. Беларуская літаратура: Дапам. для абітурыентаў. – Мінск: Выш. шк., 1997. – 350 с.
81. Струкаў, В. В. Мянушкі з невыразнай унутранай формай у мове рамана Івана Мележа “Палеская хроніка” / В. В. Струкаў // Надзённыя праблемы лексікалогіі і анамастыкі славянскіх моў: матэрыялы ІІ Міжнар. навук. канф., г. Мазыр, 22 – 23 крас. 2010 г. / рэдкал.: В. В. Шур (адк. рэд.) [і інш.]. – Мазыр: УА “МДПУ імя І. П. Шамякіна”, 2010. – С. 159 – 162.
82. Струкаў, В. В. Прозвішча літаратурнага персанажа як кампанент мастацкага тэксту / В. В. Струкаў // Традыцыі матэрыяльнай і духоўнай культуры Усходняга Палесся: праблемы вывучэння і захавання ў постчарнобальскі час: зб. навук. артыкулаў. Вып. 2 / Рэдкал.: А. А. Станкевіч, (гал. рэд.) [і інш.]; Міністэрства адукацыі РБ, ГДУ імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2009. – С. 181 – 183.
83. Суперанская, А. В. Общая теория имени собственного / Отв. ред. А. Реформатский. – М.: Наука, 1973. – 95 с.
84. Супрун, В. И. Антропонимы в вокативном употреблении / В. И. Супрун // Известия Уральского государственного университета. – 2001. – № 20. – С. 1 – 8.
85. Суцько, І. І. Лексемы-характарыстыкі асобы жаночага полу ў беларускай народнай мове / І. І. Суцько // Рэспубліканскія Купалаўскія чытанні: мат. рэспубл. навук. канф., Гродна, 24 кастрычніка 2001 г. / Пад рэд. У. І. Каялы, І. Я. Лепешава. – Гродна: ГрДУ, 2001. – С. 293 – 297.
86. Сцяцко, П. У. Мовазнаўчы досвед (выбраныя творы): у 2 ч. Ч 1. Дыялекталогія. Сучасная мова і методыка. Анамастыка. Міжмоўныя стасункі / П. У. Сцяцко. – Гродна: ГрДУ, 2005. – 378 c.
87. Сын Коласа: “Нават над дзіцячай паэмай цэнзары зрабілі экзэкуцыю”. – 05.03.2008; 16:40. – [Электронный ресурс]. – Рэжым доступу: http://www.svaboda.org/content/Transcript/1045960.html. – Дата доступу: 05.03.2008; 16:40.
88. Тамашова, Л. Ф. Вывучэнне паэмы Якуба Коласа “Новая зямля” ў школе / Л. Ф Тамашова. – Мінск, 1974. –  96 с.
89. Тураўскі слоўнік: У 5-ці т. Т. 3. / Склад. А. А. Крывіцкі, Г. А. Цыхун, І. Я. Яшкін. – Мінск: Навука і тэхніка, 1982. – 255 с.
90. Тураўскі слоўнік: У 5-ці т. Т. 5. / Склад. А. А. Крывіцкі, Г. А. Цыхун, І. Я. Яшкін. – Мінск: Навука і тэхніка, 1982. – 423 с.
91. У сэрцы народным (Жыццё і творчасць Якуба Коласа) / Пад рэд. С. Х. Александровіч. – Мінск: Навука і тэхніка, 1967. – 323 с.
92. Усціновіч, Г. Нашы прозвішчы / Г. Усціновіч // Роднае слова. – 2005. – № 8. – С. 73 – 77.
93. Усціновіч, Г. К. Антрапанімія ў трылогіі Якуба Коласа “На ростанях” / Г. Усціновіч // Каласавіны: Зб. навук. прац з нагоды нарадж. нар. паэта Беларусі Якуба Коласа. – Мінск: Літ. музей Я. Коласа,1986. – С. 53 - 55.
94. Фомин, А. А. Ассоциативные связи литературного онима и аксиология художественного образа / А. А. Фомин // Известия Уральского государственного университета. – 2001. – № 20. – С. -.
95. Фомин, А. А. Литературная ономастика в России: итоги и перспективы / А. А. Фомин // Вопросы ономастики. – 2004. – № 1. – С. 108 – 120.
96. Фонякова, О. И. Имя собственное в художественном тексте. Учебное пособие. – Ленинград: ЛГУ, 1990. – 42 с.
97. Фролова, О. Е. Грамматика заглавия [Текст] / О. Е. Фролова // Русская речь. – 2006. – № 5. – С. 49 – 57.
98. Хрышчановіч, Л. Па імені і жыццё / Л. Хрышчановіч // Роднае слова. – 1999. - № 5 – 6.
99. Чабатар, Н. А. Ужыванне прозвішчаў у творах Якуба Коласа / Н. А. Чабатар // Каласавіны: Тэз. дакл. і паведамл. навук. канф., прысв. 110-й гадавіне з дня нарадж. Якуба Коласа. – Мінск: Літ. музей Я. Коласа, 1992. – С. 59 – 61.
100. Шаладонава, Ж. К вясне б маёй хацеў вярнуцца: вобраз дзяцінства ў ідэйна-эстэтычнай канцэпцыі паэмы Якуба Коласа “Новая зямля”/ Ж. Шаладонава // Роднае слова. – 1997. – № 10. – С. 32 – 40.
101. Швед, І. “Яна нас корміць і поіць…”: сакралізацыя зямлі ў духоўнай культуры беларусаў / І. Швед // Роднае слова. – 2009. – № 7. – С. 107 – 109.
102. Шведова, З. В. Субстантивированные андронимы в старобело-русском языке актов ХVI-XVII вв. / З. В. Шведова // Доклады интернет-конференции «Фроловские чтения». [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://old.bsu.edu.ru/Nauka/Conf/Frolov-Reading/Report.asp. - Дата доступа: 08.12.2009.
103. Шур В. В. Онімы-загалоўкі ў тэкстах Якуба Коласа  / В. В. Шур // Роднае слова. – 2002. - №11. – С. 33-36.
104. Шур, В. В. Анамастычная лексіка ў беларускай мастацкай літаратуры  /  В. В. Шур. – Мінск: УП “Тэхнапрынт”, 2002. – 228 с.
105. Шур, В. В. Анамастычная лексіка ў творах Якуба Коласа / В. В. Шур // Беларуская мова і літаратура. – 2000. - №4. – С. 105-121.
106. Шур, В. В. Анамастычная лексіка ў творах Якуба Коласа для дзяцей  // Беларуская пачатковая школа: праблемы і перспектывы развіцця: Матэр. ІV Міжнар. навук.-практ. канферэнцыі (17 – 18 кастрычніка 2002 г.).  – Мазыр: УА МДПУ, 2002. – С. 180 – 182.
107. Шур, В. В. Асаблівасці анамастыкону аповесці Якуба Коласа “Дрыгва” / В. В. Шур // Маладосць. –  2007.  –  № 8. – С. 114 – 120.
108. Шур, В. В. Беларускія ўласныя імёны: Бел. антрапаніміка і тапаніміка: Дапам. для настаўнікаў. / В. В. Шур – Мінск: Маст. літ., 1998. – 239 с.
109. Шур, В. В. Гаваркія онімы ў творах беларускай мастацкай літаратуры: (на прыкладах з твораў Якуба Коласа) / В. В. Шур // Весн. Мазыр. дзярж. пед. ун-та. – 2002. – № 7. – С. 76 – 81.
110. Шур, В. В. З’явы апелятывацыі і анімізацыі ў творах Я. Коласа як мастацкі прыём / В. В. Шур // Слова і час: Зборнік навуковых артыкулаў. Навуковыя чытанні, прысвечаныя памяці прафесара У. В. Анічэнкі.– Ч. ІІ.– Гомель: УА  ГДУ, 2003.
111. Шур, В. В. Мянушкі ў мастацкіх тэкстах Я. Коласа / В. В. Шур // Беларуская мова і літаратура.– 2001.– № 2. – С. 10 – 15.
112. Шур, В. В. Некаторыя асаблівасці ўжывання прозвішчаў у творах Якуба Коласа / В. В. Шур // Каласавіны: Тэз. дакл. і паведамл. навук. канф., прысвеч. 109-й гадавіне з дня нарадж. і 85-годдзю пачатку літ. дзейнасці Якуба Коласа. – Мінск: Літ. музей Я. Коласа, 1991. – С. 77-79.
113. Шур, В. В. Онім у мастацкім тэксце: Манаграфія / В. В. Шур.  – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2006. – 216 с.
114. Шур, В. В. Онімы як сродак стварэння экспрэсіўнасці і каламбураў у творах Якуба Коласа / В. В. Шур // Скарына і наш час: Матэрыялы ІІ Міжнар. навук. канферэнцыі (16–17 мая 2002 г.): У 2-х частках.   Ч. 2. – Гомель: УА ГДУ,  2002.
115. Шур, В. В. Онімы-алюзіі ў творах Якуба Коласа / В. В. Шур // Надзённыя пытанні лінгвістыкі (да 75-годдзя прафесара П.У. Сцяцко): Матэрыялы міжнарод. навук. канф., (11 сакавіка 2005 г.,).– Гродна: ГрДУ, 2005.
116. Шур, В. В. Паказчыкі і актуалізатары канатацыйных значэнняў онімаў у творах Якуба Коласа / В. В. Шур // Известия Гомельского госуниверситета им. Ф. Скорины, Беларусский язык. – 2003. – № 6.  – С. 21.
117. Шур, В. В. Сацыяльная і нацыянальная дыферэнцыяцыя прозвішчаў у мастацкіх тэкстах Я. Коласа / В. В. Шур // Актуальныя праблемы развіцця сучаснай методыкі выкладання беларускай мовы: Зб. навук.-метад. матэр., прысвеч. памяці докт. пед.нав., праф. В.У. Протчанкі  /  Пад рэд. В. П. Протчанка і М. Г. Яленскага. – Мінск: НІА, 2003.
118. Шур, В. В. Сродкі сацыяльнай дыферанцыяцыі прозвішчаў у творах Якуба Каласа / В. В. Шур // VI навуковыя чытанні, прысвечаныя 120-годдзю з дня нараджэння акадэміка НАН Беларусі С. Некрашэвіча: Зб. навук. арт. – Гомель: УА ГДУ, 2003.
119. Шур, В. В. Тапанімічныя назвы ў творах Якуба Коласа / В. В. Шур // Беларуская мова і літаратура. – 2002. – № 2 - 3. – С. 104–112; С. 109-121.
120. Шур, В. В. Уласныя імёны ў прасторы і часе / В. В. Шур. – Мінск: НІА, 2008. – 100 с.
121. Шур, В. В. Уласныя імёны ў мастацкіх тэкстах Якуба Коласа: Совершенствование подготовки учителей начальных классов в свете реформирования высшей и общеобразовательной школы / В. В. Шур // Сборник научных трудов. – Мозырь: УА МДПУ,  2002.
122. Шур, В. В. Эпітэты-прыдаткі і іх экспрэсіўныя функцыі пры онімах у мастацкіх тэкстах Якуба Коласа / В. В. Шур //  Веснік Беларускага дзяржаўнага універсітэта: Серыя IV. Філалогія. – 2003. – № 2.
123. Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У5 Т. Т. 3 Карчма – Найгрыш / Рэдкал.: І. П. Шамякін і інш. – Мінск: БелСЭ, 1986. – С. 94.
124. Юдзянкова, Г. В. Андронімы як адзін са спосабаў намінацыі персанажаў / Г. В. Юдзянкова // Традыцыі матэрыяльнай і духоўнай культуры Усходняга Палесся: праблемы вывучэння і захавання ў постчарнобальскі час: зб. навук. артыкулаў. Вып. 2 / Рэдкал.: А. А. Станкевіч, (гал. рэд.) [і інш.]; Міністэрства адукацыі РБ, ГДУ імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2009. – С. 185 – 187.
125. Юдзянкова, Г. В. Прозвішчы з фармантамі –скі/-цкі ў мастацкім тэксце як паказчык сацыяльнай дыферэнцыяцыі персанажаў  / Г. В. Юдзянкова // Надзённыя праблемы лексікалогіі і анамастыкі славянскіх моў: матэрыялы ІІ Міжнар. навук. канф., г. Мазыр, 22 – 23 крас. 2010 г. / рэдкал.: В. В. Шур (адк. рэд.) [і інш.]. – Мазыр: УА “МДПУ імя І. П. Шамякіна”, 2010. – С. 173 – 175.
126. Юрэвіч, У. Слова жывое, роднае, гаваркое..: Навук.-папул. кн.; Для сярэдн. і ст. шк. узросту / У. Юрэвіч. – Мінск: Юнацтва, 1992. – 271 с.
127. Янкоўскі, Ф. Крылатыя словы і афарызмы: З беларус. літ. крыніц. − Мінск: Выд. АН БССР, 1960. − 136 с.
128. Янкоўскі, Ф. Радасць і боль / Ф. Янкоўскі. – Мінск: Маст. літ., 1995. – 475 с.

Умоўныя скарачэнні

К-с – Колас, Я. Збор твораў у 14-ці тамах / Я. Колас. – Мінск: Маст. літ., 1974. – Т. 1 – 14.

ТСБМ – Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5-ці т. / Пад агул. рэд. К. К. Атраховіча. – Мінск: БелСЭ, 1977-1984. – Т. 1-5.

Спіс публікацый суіскальніка

Матэрыялы канферэнцый

1. Дзядок, М. Анамастыка як сродак рэпрэзентацыі масацка-філасофскага мыслення Я. Коласа / М. Дзядок // От идеи к инновации: Матер. XVII Республиканской студ. науч.-практич. конференции (28 апреля 2010 г. г. Мозырь). – Мозырь: МГПУ, 2010. – С.
2. Дзядок, М. Анамастыкон паэмы Якуба Коласа “Сымон-музыка” / М. Дзядок // От идеи к инновации: Матер. ХVІ Республиканской студ. науч.-практич. конференции (23 апреля 2009 г. г. Мозырь). – Мозырь: МГПУ, 2009. – С. 164.
3. Дзядок, М. Андронімы ў творах Якуба Коласа / М. Дзядок // Надзённыя праблемы лексікалогіі і анамастыкі славянскіх моў: матэрыялы ІІ Міжнар. навук. канф., г. Мазыр, 22 – 23 крас. 2010 г. / рэдкал.: В. В. Шур (адк. рэд.) [і інш.]. – Мазыр: УА “МДПУ імя І. П. Шамякіна”, 2010. – С. 129 – 133.
4. Дзядок, М. Асаблівасці анамастычнай лексікі ранніх апавяданняў Якуба Коласа / М. Дзядок // От идеи к инновации: Матер. ХIV Республиканской студ. науч.-практич. конференции (26 апреля 2007 г. г. Мозырь). – Мозырь: МГПУ, 2007. – С. 163.
5. Дзядок, М. Тапонімы ў паэме Якуба Коласа “Новая зямля” / М. Дзядок // От идеи к инновации: Матер. XVII Республиканской студ. науч.-практич. конференции (28 апреля 2010 г. г. Мозырь). – Мозырь: МГПУ, 2010. – С. 

ДАДАТАК. Слоўнік