Мемлекеттік қызметті жетілдіру жолдары

12/ еңбегінің қорғалуына, деңсаулығының сақталуына, қауіпсіз және жоғарғы өнімді жұмыс істеуі үшін қажетті еңбек жағдайына,

13/   мемлекеттік      қызметшінің      жеке      мүдделері      оның өкілеттілігінен түйісетін     немесе     қайшы     келетін     жағдайларда,     оларды тағайындауға

құқығы бар лауазымдыадамды дереу хабардар етуге,

14/  қызметтік  міндеттерін  тиімді  атқару  үшін   өзінің  кәсіби деңгейі мен біліктілігін арттыруға мндетті,

1.Мемлекеттік қызметшілердің осы Заңда белгіленген негізгі міндеттерінен туындайтын  нақты міндеттері үлгі  біліктілік талаптар   негізінде   айқындалады   және   тиісті   мемлекеттік органдардың  басшылары   бекітетін  қызметтік нұсқаулықтарда көрсетіледі.

Мемлекеттік  қызметте болуға байланысты шектеулер.

1. Мемлекеттік қызметшінің:

1/ өкілді органдардың депутаты және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының мүшесі болуға,

2/ педагогтік, ғылыми және орта өзге де шығармашылық қызметті қоспағанда, басқа да ақылы қызметпен айналысуға,

3/ кәсіпкерлік қызметпен айналысуға соның ішінде, егер коммерциялық ұйымды басқаруға тікелей қатысу Қазақстан Республикасының зандарына сәйкес оның қызметтік міндетіне кірмейтін болса, ұйымдық- құқықтық нысанына қарамастан, коммерциялық ұйымды басқаруға қатысуға

4/ үшінші түлғалардың істері бойынша өзі қызмет істейтін не өзіне тікелей бағынысты немесе бақылауындағы мемлекеттік органда өкіл болуға,

5/ өзінің қызметтік іс-әрекет материалдық-техникалық, қаржылық және ақпараттық қамтамасыз ету құралдарын, басқа да мемлекеттік мүлік пен қызметтік ақпаратты қызметтік емес мақсата пайдалануға,

6/ ереуілдерді қоса алғанда, мемлекеттік органдардың қалыпты жұмыс істеуіне және қызметтік міндеттерді орындауға кедергі келтіретін әрекеттерге қатысуға,

7/ лауазымдық өкілеттігін орындауға байланысты азаматтар мен заңды тұлғалар көрсететін қызметті жеке мақсатына пайдалануға құқығы жоқ.

2. Мемлекеттік  қызметші   белгіленген  тәртіпке  және   заңдарға сәйкес   қызметке   кіргеннен   кейін   бір   ай   ішінде   мемлекеттік қызмет   өткеру   уақытына   өзінің   меншігіндегі   коммерциялық ұйымдардың     жарғылық     капиталындағы     үлесті     /акциялар пакеттерін/ және осы адамдарғы  заңды тиесілі ақшаны сондай-ақ мүліктік жалға берілген өзге де мүлікті қоспағанда, пайдалану табыс   алуға   әкеп   соғатын   өзге   де   мүлікті   сенім   білдіретін басқаруға беруге міндетті.

              Мемлекеттік қызметшінің сенім білдіретін басқаруға берілген мүліктен, соның ішінде сыйақы, дивиденттер, ұтыстар, мүлікті жалға беруден және басқа да заңды көздерден түскен табыс нысанында табыс алуға құқығы бар.

3.  Зандарда   көзделген   жағдайларды   қоспағанда,    мемлекетік қызметшіге өзінің жақын туыстары / ата-анасы, жұбайы,  аға-інісі апа-сіңлісі, балалары/ немесе жекжаттары / аға-іңілері, апа-сіңілері,    жұбайының   ата-аналары   мен   балалары/   атқаратын қызметке тікелей бағынысты лауазым атқаруына болмайды.

2. Мемлекеттік  қыызметке:

1/ белгіленғен тәртіппен әрекетке қібілетсіз немесе әрекетке қабілеті шектеулі деп танылған.

2/ сот белгілі бір мерзім ішінде мемлекеттік лауазымдар атқару құқығынан айырған,

3/   біліктілік   талаптарына   тиісті   қызметтерді   атқару   үшін денсаулық жағдайына арнаулы талаптар белгіленген реттерде медициналық мекеменің қорытындысына сәйкес лауазымдық өкілеттікті орындауға кедергі келтіретін науқасы бар.

4/   өзінің   мәртебесін   және   соған   негізделген   беделін   жеке басылық,   топтық  және   өзге   де   қызметтік   емес   мүдделерге пайдалануға   алып   келуі   ықтимал   әрекеттерге   жол   бермеу мақсатында өзіне заңмен белгіленген шектеулерді қабылдаудан бас тартқан:

5/   мемлекеттік    қызметке    кірер   алдында    бір   жыл    ішінде сыбайлас    жемқорлық    құқық    бұзушылығы    үшін    тәртіптік жауапкершілікке тартылған.

6/   мемлекеттік   қызметке    кірер   алдында   бір   жыл    ішінде қасақана  құқық  бұзушылығы   үшін   сот  тәртібімен   әкімшілік жаза қолданылған:

7/   мемлекеттік   қызметке   кіру   уақытына   өтелмеген   немесе заңда    белгіленген     тәртіппен     алынбаған     соттылығы     бар адамдарды қабылдауға болмайды,

5.Аталған      мәліметтерді      табыс      етпеу     немесе      бұрмалау мемлекеттік қызметке қабылдаудан бас тарту үшін негіз болып табылады.

              Заңның   3   тарауында   мемлекеттік   қызметке   кіру   тәртіптері көрсетілген.

              Мемлекеттік   саяси   қызметшілердің   мемлекеттік   қызметке кіруі    тағайындау    не    сайлау    негізінде,    сондай-ақ    заңдарда белгіленген басқа да реттерде ,  тәртіп пен  жағдайларда жүзеге асырылады.

3.3.        Мемлекеттік әкімшілік қызметке кіру құқығы мен оған

Қойылатын талаптары

1.   Қазақстан       Республикасы       азаматтарының       мемлекеттік әкімшілік лауазымға орналасуға құқығы бар.

              Мемлекеттік әкімшілік қызметшінің мемлекеттік әкімшілік лауазымға орналасуы және жоғары тұрған санаттағы лауазымды атқару жолымен қызметі бойынша жоғарылауы, осы Заңмен өзге де көзделген жағдайларды қоспағанда, конкурстық негізде жүзеге асырылады.

2.   Мемлекеттік қызметшілердің сол мемлекеттік органда ауысу тәртібімен    бір    қызмет    санатының    ішіндегі    мемлекеттік әкімшілік лауазымға атқаруға үміткер мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің қойылатын біліктілік талаптарына сай келуі жағдайында конкурстық іріктеусіз жүзеге асырылуы мүмкін.

3.   Мемлекеттік     саяси     қызметшілердің,     сондай-ақ    тұрақты негізде    жұмыс     істейтін,     өз     өкілеттігін    доғарған    және  ұсынылатын   біліктілік  талаптарына  сай   келетін   Парламент депутаттарының,     маслихат     депутаттарының     мемлекеттік әкімшілік лауазымға конкурстық іріктеусіз орналасуға құқығы бар.

              Мемлекеттік саяси қызметшілер мен тұрақты негізде жұмыс істейтін Парламент депутаттарының, маслихат депутаттарының мемлекеттік әкімшілік лауазымға орналасу тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

4.  Мемлекеттік қызметке кіру кезінде жынысына, нәсіліне, қай ұлтқа жататынына, тіліне, әлеуметтік тегіне, мүліктік жағдайына, тұрғылықты    жеріне,    дінге    қатынасына,    сеніміне,    қоғамдық бірлестіктерге   қатыстылығына   және  кез   келген   өзге  де   мән-жайларға қарай қандай да болсын тікелей немесе жанама шектеулер бегілеуге жол берілмейді.

5. Осы заңда белгіленген жағдайларды қоспағанда, конкурстық іріктеуден өтпеген азаматтарды әкімшілік қызметке қабылдаған лауазымды адам осы Заңның 28-бабында белгіленген тәртіппен жауапқа тартылады.

              Мемлекеттік  қызметке кіру кезінде койылатын талаптар.

1. Мемлекеттік қызметке кіретін адамдар мынадай талаптарға:

1/ Қазақстан Республикасының азаматы болуға,

2/ егер Республиканың заңдарында тиісті лауазымдар жөнінде өзгеше белгіленбесе, жасы он сегіз жастан кем болмауга,

3/ қажетті білімі, кәсіби даярлық деңгей болуға және белгіленген біліктілік талаптарына сәйкес келуге тиіс.

2.  Азамат   мемлекеттік   қызметке   кірген   кезде   салық   қызметі органдарына өзі алған табысы мен    өзіне меншік құқығымен тиесілі, салық салу объектісі болып табылатын  мүлкі туралы мәліметтерді табыс етуге міндетті.

3. Мемлекетті әкімшілік лауазымға орналасу азаматтар міндетті арнайы тексеруден өткеннен кейін жүзеге асыра алады.

4. Мемлекеттік    саяси қызметке кіру үшін кіру үшін қойылатын қосымша талаптарды Қазақстан Республикасының президенті айқындайды.

              Мемлекеттік  әкімшілік  лауазымға орналасуға арналғаи конкурс

1.   Мемлекеттік    әкімшілік    лауазымға    орналасуғы    арналған конкур   ҚР  азаматтарының  мемлекекттік  қызметке  ең  қол жеткізу құқығын қамтамасыз етеді.

2.   Мемлекеттік    әкімшілік    лауазымға     орналасуға     арналған конкурсты   өткізудің   шарттары   мен   тәртібін   оның   ішшде конкурстық     комиссия     құру     тәртібін     уәкілетті     орган белгілейді.

3.  конкурсты бос лауазымдар бар   мемлекеттік орган немесе ҚР Президентінің   шешімі    бойынша   уәкілетті    орган    конкурс  өткізу     туралы     мемлекетті     тілде     және     орыс     тілінде хабарландыру   жарияланғанна   кейін   ашық   немесе   жабық тәсілмен өткізеді.

              Конкурсты орталық мемлекеттік орган мен олардың аумақтық бөлімшелері және ведомстволар өткізген кезде хабарландыру ресми басылымдарда жариланады. Жергілікті мемлекеттік        органдардың        конкурс      өткізу         туралы хабарландырулары облыстардың (астананың, республикалық маңызы бар қаланың) маслихаты мен әкімдері ресми жариланымдар үшін белгіленген газеттер мен өзге де мерзімді басылымдарды жарилайды./*/

3.1 егер конукрс белгілі бір жұмыс мерзімінен бос тұрған орынға өткізілетін болса онда жасалғалы отырған еңбек шартының жағдайы конкурсты өткізу туралы хабарландыруда көрсетілуге тиіс. /*/

4.  Ашық    конкурсқа    ҚР    барлық    азаматтарының    қатысуға құқығы бар.

5.  Жабық конкурсқа тек мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің ғана қатысуға құқығы бар.

6.   Конкурстың   комиссияның   шешімі   мемлекеттік   әкімшілік лауазымға    орналасуға    не    мұндай    лауазымға    кіруге    бас тартылуға негіз болып табылады.

7.   Конкурстық      комиссияның      оң      қорытындысын      алған конкурсқа       қатысушылардың       мемлекеттік       әкімшілік лауазымға орналасуға құқығы бар.

8.   мемлекеттік   органның   басшысы   жарияланған    лауазымға конкурстық      комиссияның      оң      қорытындысын      алған қатысушыны  қабылдауға  міндетті.   Бұл  орайда  мемлекеттік қызметке  кіру үшін  заңдарда  көзделген  талаптар  сақталуға тиіс.

9.   конкурстық комиссияның оң қорытындысын алмаған, бірақ ол     мемлекеттік      қызмет      үшін      ұсынған       конкурсқа қатысушылар   уәкілетті   орган   құратын   кадрлар   резервінде тіркелуі мүмкін.

10. кадрлар резервін тіркелеген конкурсқа қатысушылар конкурс  өтпестен  тиісті   мемлекеттік  әкімшілік  лауазымға   орналаса алады. П.конкурстық   комиссияның   шешіміне   заңдарда   белгіленген тәртіппен шағым жасауға болады.

              Мемлекеттік     әкімшілік    қызметшілер    мемлекеттік     әкімшілік қызметті келесі негіздерге сүйене тоқтата  алады:

1.   Мемлекеттік      әкімшілік      қызметшілердің       мемлекеттік қызметті тоқтатуы үшін:

• Олардың өз тілегі бойынша жұмыстан  босату туралы арыз береді;

• Келісім  шарт  мерзімінің  бітуі  не  заңдарда   көзделген негіздер бойынша келісім шаттың бұзылуы.

• Мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің өз табысы мен мүлкі туралы көрнеу жалған мәлімет беруі;

• Осы   заңға   белгіленген    міндеттер    мен    шектеулерді сақтамау;

• Меншік құқығы мен тиесілі мүлікті сенім білдірілген басқаруға бермеуі;

• ҚР азаматтығын жоғалтуы;

• Сыбайлас жемқорлыққа құқық бұзушылығын жасауы;

•Осы     заңда     белгіленген     жағдайларды     қоспағанда мемлекеттік әкімшілік лауазымды конкурстан тыс атқаруы;

•Аттестаттаудың теріс нәтижелері;

• ҚР еңбек заңдарында көзделген  өзге де  негіздемелер негіз болып табылады.

Қорытынды

              Біздің елдің мемлекеттік қызметшілерін бойына осы аталған және басқа да кәсіптік қасиеттерді сініру үшін тиісті заң, қаулыларға сәйкес жергілікті органдардың көптеген басшылары өз кадрларының біліктілігін ұйыдастырудың белгілі бір шараларын қолдануда. Қазіргі кезде елімізде мемлекеттік қызметшілердің         біліктілігін         көтеру         жөніндегі  оқу орталықтарының белгілі бір мамандарылған желісі қалыптасты, оған ҚР Президенті жанындағы мемлекеттік қызмет академиясы, мемлекеттік және жергілікті басқару институты және облыстық оқу орталықтары кіреді.

              Айта кетерлік тағы бір маңызды факт әлемде мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін көтеру әдетте студеттік оку орындарында емес, бөлек шенеуліктерді оқытатын мамандандырылған орталықта жүзеге асырылады. Оның себебі, біріншіден — шенеуліктерді оқыту андрагогика ғылымына негізделеді, екіншіден — шенеуліктермен сабақты мемлекеттік органдардағы қызметт дағдарысы бар арнайы үйретілген және сертификатталған жаттықтырушы фасилитаторлар мен мемлекеттік басқару мәселелері бойынша сарапшы ғалымдар жүргізуге тиіс, үшіншіден мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін көтеру үшін көбінесе озық парктикалық тәжрибені талдауға негізделген арнайы интерактивті оқыту технологиялары қолданылуы тиіс.