Коммерциялық банктердің депозиттік портфелінің сапасын арттыру және депозиттік операцияларын дамыту жолдары

    Дерек көзі: Ұлттық Банк мәліметі бойынша  Business Resours талдау қызметі 

    Кесте мәліметтерін бойынша талдап өтсек, салымдарды тарту көлемі бойынша республикада Алматы қаласы мен Астана қалалары көшбасшы болып келеді. Алматыда депозит көлемі 2011 жылдың шілде айында 3 трлн. теңгеден асып түсті, ал өткен жылы 2,5 трлн.теңгені құраған болатын. Яғни, бір жыл ішінде салым көлемі 21,7 %-ға өскен. Сонымен қатар Астана қаласында бұл көрсеткіш 20,9 %-ға көбейген. Ал Маңғыстау облысы осы жылы 3-шщі орынды алды. Бір жылда бұл облыс бойынша салымдар тарту екі есеге көбейген. Депозиттерді тарту көлемі республика бойынша Ақмола облысынан басқа барлық аймақтардан байқалады. Осы жыл ішінде Ақмола облысы бойынша салымдар көлемі 4,8 %-ға азайған. 
 

    Кесте – 2 - ҚР-ның аймақтары бойынша салымдардың деңгейі

    млрд.теңге

    2  - кестенің жалғасы

    Дерек көзі: Ұлттық Банк мәліметі бойынша  Business Resours талдау қызметі 

    2 кесте  деректері бойынша ең жоғарғы ақша қаражаттарын салушылар болып Алматы қаласы мен Астана қаласының тұрғындары табылады. Негізінен, бұл халықтың төлем қабілеттілігі жоғары аудандарда байқалған. Сонымен қоса үштіктің қатарына Алматы мен Астана қалаларынан кейін Қарағанды облысы енеді. Салымдар бойынша өтемдер үшін резерв 2010 жылдың басында 10 478 883 млн.теңгені құраса, ол небары бір тармақтан, яғни жеке тұлғалардың салымдарын өтеу үшін арналған кепілдік резервін қалыптастырудан тұрған (2008 жылдың 1 қаңтарына – 10 024 490 млн.теңге). Осы жылдың соңына келтірілген мәліметтер бойынша, жыл басына қалдық 11 984 073 млн.теңгені құраған болатын, жыл соңына қалдық – 10 478 883 млн.теңгені құрады.

    Қазақстан Республикасы бойынша коммерциялық банктеріндегі халық салымдарының жалпы көлемін шетел және ұлттық валюта бойынша келесі кестеде берілген(кесте  – 3). 

    Кесте – 3 -Қазақстанның екінші деңгейлі банктеріндегі халықтың салымдары, кезең соңына

    Дерек көзі: Ұлттық Банк мәліметі бойынша  Business Resours талдау қызметі 

    3 - кестедеректерін талдайтын болсақ, халық салымдарында  жыл сайын өсім болған.2008 жылға қарағанда, 2009 жылы халық салымдары 439 205 млн теңгеге, ал 2010 жылы 602 774 млн.теңгеге өскен осыдан халықтың банктерге сенімі артқанын көруге болады. Сонымен қатар 2008 жылы ізденді салымдар ұлттық валютада, ұлттық валютадағышартты салымдар және ұлттық валютадағы мерзімді салымдар көлемі азайған. Ал 2009 - 2010 жылдары ізденді салымдар  ұлттық валютада, шартты салымдар ұлттық валютасында және мерзімді салымдар шетел валютада өскенін көруге болады.

    Депозиттік  нарығы қазіргі таңда банктік  сектордағы неғұрлым қарқынды дамып  жатқан сегменттің бірі деп айтса  болады.

    Енді  нарықтағы жалпы салымдардың  жағдайын қарастыратын болсақ, 2008 жылдың қаңтарынан 2010 жылдардың аралығындағы көрсеткіштердің өзгерісі көп болмағанымен біршама өзгерістерге ұшырағаны  анық, енді осы көрсеткіштерді және олардың өзгерістерін кесте түрінде  көрсетейік 

    Кесте – 4 -  Коммерциялық банктердің салымшыларыныңдепозиттерінің өсімі (кемуі)

    млрд.теңге

    Дерек көзі: ҚР Қаржы нарығын және қаржы  ұйымдарын реттеу мен қадағалау  агенттігі сайтынан 

    Көріп отырғанымыздай, жалпы салымдардың  өзгерісі жағымды деп тұжырымдаса  болады. Салымдардың жалпы сомасы 2008 жылға қарағанда  2010 жылы аралығында 3895 млрд.теңгеден5393,1 млрд.теңгеге артқан, яғни 1 498,1 млрд.теңгеге өсімі байқалып отыр. Айтылған депозиттердің үлесі тек резиденттер бойынша жасалған болатын, ал бейрезиденттердің салымдары, яғни жеке және заңды тұлғалардың депозиттері 156,3 млрд.теңгені құрады, олардың өзгерісін 2008 жылмен салыстырғанда берілген мәлімет бойынша заңды тұлғалардың салымы 19,5%  төмендегенінен және жеке тұлғалардың салымы 8,6% өскендігінен байқауға болады. 

    Кесте - 5-  Заңды  тұлғалардан тартылған депозиттер бойынша банктердің сыйақы мөлшерлемері (мерзімдері мен валюта түрлері бойынша)

    5 – кестенің жалғасы