Қазақстандағы жинақтаушы зейнетақы реформаларының проблемалары мен перспективасы

    Жинақтаушы  зейнетақы нарығының  қатысушылары – Костодиан банктері, зейнетақы  активтерін басқару бойынша компаниялары, жинақтау зейнетақы қорларын мемлекеттік реттеу және бақылау қатал түрде үш мемлекеттік органдармен реттеледі: Еңбек және халықты әлеуметткік қорғау Министрлігінің зейнетақы қорларының қызметін реттеу бойынша комитеті, Қазақстан Республикасының бағалы қағаздары бойынша Ұлттық Комиссия және Қазақстан Республикасының Қаржы нарығымен ұйымдарынреттеу және бақылау бойынша Қазақстан агенттігі.

    Қазақстан жинақтау зейнетақы нарығының  негізгі  қатысушылар Қазақстан Республикасының  зейнетақы жасына жеткен азаматтары болып табылады. Әйелдер үшін 58 жас, ал ерлер үшін 63 жас. Бірақ аталған жастағы параметрлеріөсуі мүмкін.

    Зейнетақымен  қамтамасыз ету нарығының қатысушылары болып жинақтау зейнеақы қорлары  табылады. Олардың негізгі мақсаты  міндетті және ерікті салымдарды жинау. Сонымен қатар зейнетақы алушыларға зейнетақы төлемдерін құру және зейнетақы активтерін есебін жүргізу мен зейнетақы активтерін ЗАБК арқылы инвестициялау қызметін жүзеге асыру.Зейнетақы активтерін басқару бойынша компаниялар басқарады, олардың басты мақсаты жинақтау қорларының зейнетақы активтерін инвестициялық басқару.

     Келесі  жинақтау зейнетақы нарығының  қатысушылары костодиан банктері. Бұл банктер  сеніммен берілген бағалы қағаздар мен  ақшалай құралдарды сақтау мен есеп жүргізу бойынша қызметтерді атқарады.

     Сонымен қатар жинақтау зейнетақы нарығының  қатысушысы болып Қазақстан жинақтау зейнетақы қорларының ассоцияция табылады. Бұл тәуелсіз, коммерциялық, үкіметтік  емес, мемлекеттік емес ұйымның негізгі  қызметінің мақсаты Қазақстан Республикасындағы жеке және ұжымдық, міндетті және ерікті кәрілікті қамтамасыз ететін зейнетақы қорларның, зейнетақы активтерін басқару бойынша компаниялары мен костодиан банктерінің қызметін реттеу, қолдау және қорғау негізінде азаматтардың әлеуметтік қамтамасыздандыруды жақсарту.

     Курстық жұмыстың үшінші тарауында біз Қазақстан жианқтау зейнетақы нарығының  негізгі проблемаларын зерттедік, бірақ аталған кемшіліктерден басқа бір қатар келесідей проблемаларда бар:

• зейнетақы төлемдеріне салық салу
• жинақтаушы зейнетақы қоры мен ЗАБК-ның бірігуі
• жұмысбасты халықтың өз механизмдерін жетілдіру және тағы басқа

     Сонымен жоғарыда айтылғандардан, жинақтаушы зейнетақы жүйесі өзінің жеті жылдық даму мерзімінде бір қатар сұрақтар мен проблемалар туындатты, ол сұрақтар мен проблемеларды мемлекет кенеттен заңдарды өзгертумен байланысты реформалар жүргізу барысында өзі құрады және жинақтаушы зейнетақы нарығының  жемісті дамуы, өмір сүрумен Қазақстан азаматтарының жеткілікті кәірілігін қамтамасыз етуіне маңызды институттарының дамуын тежейді.

     Қазақстанда жеке зейнетақы нарығының  жетілуі  айтарлықтай маңызды. Біріншіден, аз ғана уақытта заңшығарушы және институционалды  база құрылды. Екіншіден, 15-18 млн. АҚШ  долларына жуық айлық әсерімен, зейнетақы  қорлары ішкі нарықта негізгі  институционалдық инвесторларға айналды. Олардың бюджет шығындарын әрдайым мемлекеттік бағалықағаздарды сатып алумен қаржыландырудағы рөлі ерекше болып табылады және жақын келешекте банктік сектор рөлінен асып түседі. Жинақтаушы зейнетақы жүйесінде жақында туындайтын негізгі сұрақ салалар құрылымы. Қазіргі кезде салымшылар саны және активтері бойынша қатысты түрде кіші. Сондықтан зейнетақы қорларының бірігуі басталуы мүмкін. Бірақ көптеген зейнетақы қорлары әр түрлі өнеркәсіптік және қаржылық өз араларында бәсекелес топтармен құрылған. Сол себепті бұл сұрақтың жауабы келешекте.

    Қолданылған әдебиеттер тізімі 

1. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан  Назарбаевтің 2006 халыққа жолдауы: 3 басымдық- халықты әлеуметтік қорғау
2. Источник: журнал «Рынок ценных бумаг Казахстана» 2008 г   
3. Конституция Республики Казахстан, статья 28. А.: «Борки». 1998г.
4. Сулейманова Г.В. Социальное обеспечение и социальное обеспечение. Ростов-на-Дону. 1997.
5. Ұ.М.Искаков, Д.Т.Бохаев, Э.А.Рузиева // Қаржы нарығы және делдалдары. 2008 ж.
6. Тарасов В. Социальный и инвестиционный потенциал негосударственных пенсионных фондов: пути реализации.// Российский экономический журнал.-2004. – №8., стр. 53
7. Концепция реформы пенсионного обеспечения, стр. 2
8. Тарасов В. Социальный и инвестиционный потенциал негосударственных пенсионных фондов: пути реализации.// Российский экономический журнал. -2004. -№8, стр. 57
9. А. Алимбаев. Пенсионная реформа: проблемы и вопросы.// Рынок ценных бумаг Казахстана
10. Н.Н.Хамитов // Банк ісі. 2006 ж.
11. Н.Н.Хамитов // Қазіргі кезеңдегі кредиттік іс. 2009 ж.
12. Четыркин Е.М. : Пенсионные фонды. Зарубежный опыт для отечественных предприятий, актуарные расчеты. М.: «Арго», 1993г. – стр.6   
13. Четыркин Е.М.: Пенсионные фонды. Зарубежный опыт для отечественных предприятий, актуарные расчеты. М.: «Арго», 1993г.- стр.55
14. Информация веб-сайт www pension. almaty. Kz
15. Мәліметтер көздері веб-сайд www.gnpf.kz
16. Мәліметтер көздері веб-сайд www.afn.kz
17. Закон Республики Казахстан «О пенсионном обеспечении в Республики Казахстан» от 20 июня 1997г. № 136-1.
18. Постановление Правительства Республики Казахстан «Об утверждении Правил удержания и перечисления обязательных пенсионных взносов в накопительные пенсинные фонды» от 15 марта 1999г. №245.
19. Пастоновление Правительства Республики Казахстан от 30 сентября 1997г. № 1396. Об утверждении Положения о лицензировании деятельности НПФ по привлечению пенсионных взносов и осуществлению пенсинных выплат.
20. Постановление Правительства Республики Казахстан от 26 апреля 1999г. №47 об утверждении Положения о Комитете по ергулированию деятельности НПФ Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан. 
21. Аналитические материалы «Агентства РК по регулироваю и нодзору финансового рынка и финансовых организации» май. 2009г.
22. 19.Қазақстан Республикасының статистикалық көрсеткіштері.2009 жыл.
23. Постоновление Правительства Республики Казахстан от 01.06.99 №683 «Об утверждении программы приватизации и повышения эффективности управления государственным имуществом на 1999-2004годы»
24. 21.Оффицальная информация НКЦБ по накопительной пенсионной системе за 2004-2006
25. А. Умбетов. НПС Казахстана. Стратегия формирования базы вкладчиков \\Деловое обозрение Республика от 8 марта 2004 года
26. К. Тулепбаев. Новые механизмы инвестирования активов пенсинных фондов.//Рынок ценных бумаг Казахстана, №5/1999г
27. Информация от информамационного агенства «Ирбис» по коэффицентам номинального и реального дохода НПФ и КУПА за 2004-2005 года